Σ’ αυτό το podcast θέλουμε να αναλύσουμε τη διαφορά που υπάρχει μεταξύ της θρησκείας και της  πίστης. Ας το πούμε συνοπτικά τουλάχιστον σαν εισαγωγή: Η πίστη είναι ένα σύνολο αξιών, ενώ η θρησκεία είναι ένα σύνολο αρχών. Αυτοί που λένε ότι είναι πιστοί, σε πρακτικό επίπεδο βλέπουμε ότι παίρνουν μόνο κομμάτια της πίστης, παίρνουν λοιπόν μερικές από τις αξίες της, οι οποίες είναι συμβατές με τις αρχές τους, άρα δεν υπάρχει καμία αμφισβήτηση των δικών τους δεδομένων και ουσιαστικά έχουν έναν μικρόκοσμο, που κάνει μια προβολή σ’ έναν μακρόκοσμο και θεωρούν ότι αυτά που είναι τα πιστεύω τους είναι η θρησκεία, αλλά μετά είναι αυτό που ονομάζουν πίστη. Μετά, όταν εξετάζεις σε βάθος τι πιστεύουν, καταλαβαίνεις ότι στην πραγματικότητα ακολουθούν θρησκευτικούς κανόνες, χωρίς κατανόηση, χωρίς βαθύτητα, όχι επειδή υπάρχει έλλειψη, επειδή δεν υπάρχει βούληση να πάνε σε πιο βαθύ, γιατί θέλουν το ρηχό κομμάτι όπου μία αξία, όταν την εξετάζεις μόνο ρηχά, μοιάζει με μία αρχή. Π.χ. παίρνεις τον ωκεανό. Τον κοιτάζεις, όπως φαίνεται π.χ. όταν πάμε στην Αμερική, όταν πάμε στην Αυστραλία. Βλέπεις τον ωκεανό. Άμα τον κοιτάς μόνο σε ρηχό επίπεδο, είναι το ανάλογο από μία θάλασσα. Θα μπορούσες να πεις ότι είναι το ανάλογο από μία λίμνη. Σκέψου το ανάποδα, ας πούμε, με Michigan, που λες, αυτό λέγεται λίμνη; Άρα στη πραγματικότητα τι γίνεται; Όταν βλέπεις ρηχά μία αξία, μοιάζει με μία αρχή. Αν δεν μοιάζει αρκετά, τουλάχιστον να είναι συμβατή. Όταν γίνεται αυτό, σημαίνει ότι έχουμε έναν εκφυλισμό της πίστης σ’ ένα θρησκευτικό σύστημα, το οποίο θέλει μόνο την προώθηση του εαυτού του και παρεμπιπτόντως ονομάζεται μπροστά στους άλλους πίστη. Όταν βλέπεις, ας πούμε, μια κρατική πίστη, για να μη πούμε ονόματα και κράτη ειδικά αυτή την περίοδο, καταλαβαίνεις ότι είναι πρώτα κρατική και μετά πίστη. Αυτό είναι ένα θρησκευτικό σύμπλεγμα, το οποίο ακολουθεί γεωπολιτικές ανάγκες. Δεν έχει καμία σχέση με μία αναζήτηση κάποιας αλήθειας. Δεν προσπαθεί να βρει το φως, θέλει απλώς ένα σύμπλεγμα σκληρό που να κρατάει τους πιστούς του σαν σύστημα και ουσιαστικά να χωρίζει τους ανθρώπους σε δύο κατηγορίες, αυτούς που είναι του συστήματος και αυτούς που δεν είναι του συστήματος. Άρα αυτούς που είναι του συστήματος τους ονομάζει πιστούς και τους άλλους τους ονομάζει άπιστους. Αυτή εδώ η διαφοροποίηση φαίνεται λοιπόν, όταν εξετάζουμε συνολικά την έννοια της πίστης.  Άμα έχεις μια πίστη, η οποία θέλει να επιβληθεί στους άλλους, π.χ. θέλει να κάνει προσηλυτισμό, θέλει να κάνει καταπάτηση, αλλάζει την πίστη των άλλων με βίαιο τρόπο, δεν είναι πίστη. Άρα βλέπεις ότι έχουμε αλλόθρησκους, λέμε όμως αλλαξοπιστία. Και είναι σωστό στην πραγματικότητα, αλλά δεν είναι ότι άλλαξε πίστη, είναι ότι έχασε την πίστη του, γιατί του επέβαλες μία θρησκεία καταναγκαστικά, τα έχουμε ζήσει εμείς και σε επίπεδο τουρκοκρατίας. Δεν ήταν η βούλησή σου. Άρα η πίστη πάει με την ελευθερία της βούλησης. Δεν πρέπει κάποιος να σου το επιβάλλει και να σου λέει ότι αυτό είναι καλό για το σύνολο, άρα κι εσύ θα πρέπει να είσαι έτσι. Άρα αυτό που βλέπω σε γενικό πλαίσιο είναι ότι, όταν μιλάμε για πίστη, πρέπει αυτή να βασιζεται στην ελευθερία. Όταν μιλάμε για θρησκεία, αυτό που βλέπουμε είναι ότι βασίζεται στην ειρήνη, αλλά σε μία ειρήνη ειδική, η οποία έχει επιβληθεί. Άρα δημιουργεί ένα καθεστώς, το οποίο είναι πιο πολύ καθεστώς με σκλάβους, παρά με πιστούς. Η ελευθερία της βούλησής σου να πιστεύεις κάτι χωρίς να υπάρχουν αποδεικτικά στοιχεία, να έχεις ιερά κείμενα που μελετάς και εμβαθύνεις, να έχεις την έννοια της Διδασκαλίας μέσα στην πίστη, είναι πράγματα που δεν είναι συμβατά με τις αρχές μιας κοινωνίας. Αυτή δεν έχει να σου διδάξει τους κανόνες, πρέπει απλώς να τους δεχτείς. Άρα είναι εντελώς διαφορετικό το πλαίσιο, γιατί στην πίστη ανακαλύπτεις σιγά σιγά τις αξίες, μέσω της Διδασκαλίας, καταλαβαίνεις ότι είναι διαφορετικές, ότι είναι μη συγκρίσιμες, ότι εμπλουτίζεις τα πιστεύω σου,  γιατί καταλαβαίνεις μερικές αξίες που δεν είναι τόσο εύκολα προσβάσιμες αρχικά, χωρίς μελέτη. Μετά καταφέρνεις και θεμελιώνεις πιο βαθιά τα πιστεύω σου. Από την άλλη πλευρά, όσον αφορά τη θρησκεία, δεν αναζητούν από σένα μια θεμελίωση, αναζητούν απλώς μια αποδοχή ενός συστήματος. Άρα μετά, επειδή θέλεις και τις αναφορές, όταν μιλάμε για το τι διαβάζουμε στα Ευαγγέλια, βλέπουμε ότι αυτά που διαβάζουμε στα Ευαγγέλια, ακόμα και στο κατά Ματθαίον, τελικά είναι πολύ πιο δυνατά, πολύ πιο φωτεινά απ’ ό,τι λένε. Αλλά στην πραγματικότητα τι κάνουμε; Παίρνουμε μόνο κομμάτια. Για τα κομμάτια που αμφισβητούν το κοινωνικό μας πλαίσιο, λέμε ότι αυτά είναι μάλλον ακραία, επειδή είναι της εποχής. Άρα ουσιαστικά λέμε ότι δεν το έχουμε ανάγκη. Άρα παίρνουμε όλο το κείμενο, λέμε εμείς το διαβάζουμε αυτό, αλλά μερικά σημεία δεν τα θέλουμε. Το ερώτημα είναι γιατί επιλέγεις. Δεν κατάλαβα. Τι είναι, à la carte; Μενού είναι. Άρα το παίρνεις όλο και το μελετάς ή αρχίζεις να το αμφισβητείς μερικώς και να λες “εγώ θα πάρω μόνο αυτά τα κομμάτια που με συμφέρουν”. Τότε όμως δεν είναι το κείμενο,  Και δεν έχει πια το ιερό στοιχείο. Φαντάσου, ας πούμε, έναν σταυρό με διακόσμηση και να έχει πολύτιμες πέτρες και  να λες, εμένα δεν με ενδιαφέρει να έχει αυτές τις πέτρες. Τις βγάζεις και λες αυτό θα είναι το ίδιο. Μα   δεν είναι το ίδιο τότε. Γιατί ή είναι το αντικείμενο που είναι ιερό… Φαντάσου λοιπόν ότι παίρνεις μία εικόνα, από τις κλασικές τις δικές μας. Και λες εμένα δεν μ’ αρέσει το κόκκινο και θέλω μια εικόνα χωρίς το κόκκινο. Εκεί αρχίζεις και το ξύνεις και βγάζεις το κόκκινο. Αυτή τώρα η εικόνα πώς είναι; Είναι μια εικόνα που είναι πληγωμένη, θα πρέπει να υπάρχει αποκατάσταση. Ο άλλος όμως σου λέει ότι αυτή είναι η σωστή εικόνα. Όταν είχαμε λοιπόν τους εικονοκλάστες,  ήταν πάλι  το ίδιο. Θέλει κάποιος να επιβληθεί και να σπάσει όλες τις εικόνες, για να βάλει τα δικά του, για να δείξει υποτίθεται ότι είναι μια μορφή απελευθέρωσης. Στην πραγματικότητα είναι απλώς μια καταπάτηση, γι’ αυτό για εμάς είναι πολύ σημαντική, σαν πλαίσιο εννοιολογικό, η πίστη στην εικόνα. Άρα δεν είναι απλώς ότι είναι από μόνη της που έχει κάποια αξία, είναι επειδή υπάρχει μία πίστη πίσω, υπάρχει ένα παγόβουνο, το οποίο υποστηρίζει αυτό. Άρα εδώ είναι απλώς μια εικαστική έκφραση μιας πίστης. Όταν όμως, αυτή τη σακατεύεις ή την καις ή τη διαλύεις, υποτίθεται για το καλό, ποιο καλό; Υπάρχει λοιπόν μια παράδοση, υπάρχει μια συνέχεια και αυτό θα το έχει η πίστη, το βλέπουμε και με την έννοια της διαθήκης που δεν είναι κληρονομιά, είναι διαθήκη, είναι πνευματική. Τα πιστεύω μιας θρησκείας, όταν επιβάλλονται στους άλλους, χωρίς να το θέλουν, είναι πράξη βαρβαρότητας. Άρα πρέπει να σκεφτούμε ότι όταν λέμε ότι υπάρχουν θρησκευτικά προβλήματα, θρησκευτικοί πόλεμοι. Έχεις ακούσει ποτέ “πόλεμοι πίστης”; Δηλαδή, έχουμε σαν έκφραση, “πιστικοί πόλεμοι”; Έχουμε θρησκευτικούς πολέμους. Η ιδέα ποια είναι. Είναι ότι υπάρχει μια αντιπαράθεση σε μία πίστη. Γιατί δεν δέχεσαι τη διαφορά; Υπάρχει μέσα στο κείμενο κάτι  που σου λέει να καταπατάς τη διαφορά; Άμα υπάρχει,  τότε δεν είναι πίστη. Γιατί άμα το κοιτάξεις συνολικά σε επίπεδο Ανθρωπότητας, γιατί να μην έχει ο καθένας το δικαίωμα να έχει τα πιστεύω του από τη στιγμή που δεν αμφισβητεί τα δικά σου και δεν σε καταπατά. Δικό του θέμα πώς το βλέπει το πνευματικό. Άρα λέω απλώς ότι η κοροϊδία προέρχεται από το γεγονός ότι έχουμε μια επιλεκτική πίστη. Δεν πιστεύω στο όλο, πιστεύω μόνο σε μερικά κομμάτια Αλλά  αυτό είναι εκφυλισμός, γιατί στα μερικά κομμάτια που πιστεύεις έχεις βγάλει θεμέλια. Κι όταν βγάζεις τα θεμέλια, τότε έχεις όντως εκφυλισμό και δεν μιλάμε πια για πίστη, αλλά μιλάμε  για θρησκεία. Μπορεί η θρησκεία στο τέλος να είναι και μια κομματική θρησκεία. Πιστεύεις στο κόμμα.
Όταν θα το δούμε με αυτόν τον τρόπο δεν έχει καμία σχέση ούτε με αυτά που λέει το ευαγγέλιο του Ιωάννη  ούτε με τις επιστολές  ούτε βέβαια με την Αποκάλυψη. Άρα είναι το ρηχό στοιχείο της θρησκείας που προσπαθεί να καταπατήσει το βαθύ στοιχείο της πίστης.   Άρα άμα το κοιτάξεις, όπως είπαμε από την αρχή με το θαλάσσιο, θα μπορείς να πεις εγώ κυριαρχώ πάνω στην επιφάνεια , εκεί που είναι τα κύματα, δεν με ενδιαφέρει το βάθος.  Αλλά εσύ ξέρεις ότι δεν υπάρχει επιφάνεια χωρίς βάθος. Άρα, άμα το δούμε με αυτόν τον τρόπο, θα μπορούσαμε να πούμε ότι  η θρησκεία μπορεί να έχει μια βαθύτητα που να είναι μια πίστη, απλώς εκφυλίζεται επειδή της έχεις βγάλει τόσα πολλά στοιχεία που τελικά δεν αντιπροσωπεύει και κάτι. Δηλαδή, όταν βλέπεις ας πούμε  την αντιπαράθεση μεταξύ της Κίνας και του Θιβέτ, είναι θλιβερό πόσο μεγάλη είναι η καταπάτηση, υποτίθεται, σε ένα πλαίσιο θρησκευτικό που δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα. Είναι καθαρά γεωπολιτικό. Δηλαδή τον φαντάζεστε  τον Dalai Lama να λέει στους Θιβετιανούς  να πάμε να κάνουμε επίθεση στην Κίνα. Οι άνθρωποι είναι στην περιοχή τους, δεν κάνουν τίποτα. Κι όμως έρχεται ο άλλος  και σου λέει εδώ θα το ρημάξουμε και θα είναι  δικό μας.  Αυτή είναι η διαφορά μεταξύ πίστης και θρησκείας.
Και γι’ αυτό η πίστη πάει με την Ανθρωπότητα. Οι θρησκείες πάνε με τις κοινωνίες.