Τώρα συνειδητοποιούσες τι σήμαινε η αντίσταση του χαμαιλέοντα. Δεν ήταν επικεντρωμένη μόνο στο πολιτικό επίπεδο, αλλά σε όλες τις μορφές των επιστημών και των τεχνών. Διότι ο κομμουνισμός συνέχιζε αυτά που είχε αρχίσει ο ναζισμός. Θεωρούσε ότι είχε το δικαίωμα, όχι μόνο να λογοκρίνει, αλλά και να στιγματίζει, με την έννοια του εκφυλισμού και της αλλοίωσης, κάθε έργο που δεν εξυπηρετούσε τη θρησκεία του. Ήθελε να είναι το μοναδικό όπιο του λαού για να κεφαλαιοποιήσει τις αρχές του. Όμως ο Χρόνος δεν είναι μαζί του και όλα τα αντικείμενα που είχε βάλει στο επίπεδο της τέχνης με τον εκφοβισμό είτε κατέρρευσαν είτε βοηθούσαν οι δημοκρατίες να πέσουν, γιατί οι άνθρωποι που ζούσαν σε απελευθερωμένες χώρες δεν ήθελαν ούτε καν να τα βλέπουν, γιατί τους θύμιζαν την καθημερινή καταπάτηση που είχαν ζήσει. Μόνο με τη βαθιά ιστορία άρχισες να αντιλαμβάνεσαι το εύρος και την εμβέλεια της χαμαιλεοντικής αντίστασης. Και μετά, όταν έζησες την αφύπνιση, είδες ότι οι ενοχές και οι τύψεις δεν έπρεπε να είναι δικές σου. Στην ουσία ένιωθες να μεγαλώνει μέσα σου η ελευθερία και η δύναμη της αγάπης.