Θα θέλαμε σε αυτό το podcast να κοιτάξουμε μία περίπτωση γεωπολιτικής. Πολύ συχνά αναλύουμε πράγματα που αφορούν μία χρονιά, π.χ. το 1964, και έχουμε ασχοληθεί εντατικά με αυτό το γεγονός, ειδικά σε σχέση με το Κυπριακό και γι’ αυτό υπάρχει τώρα ένα βιβλίο που ξεκαθαρίζει τα πράγματα χρησιμοποιώντας το αρχείο του Λευκού Οίκου για να ξέρουμε ακριβώς τι έγινε εκείνη τη χρονιά, πώς αποφύγαμε την τουρκική εισβολή το 1964, ποιες ήταν οι παρεμβάσεις της Αμερικής για να σωθεί η κατάσταση, πώς λειτούργησε η Σοβιετική Ένωση και πώς προετοίμαζε το έδαφος για να γίνει μία κίνηση τέτοιου τύπου και τελικά πώς αυτά τα γεγονότα αποκαλύπτουν ουσιαστικά το υπόβαθρο των γεγονότων που θα συμβούν το 1974, όταν θα είμαστε σε άλλο πλαίσιο, γιατί θα έχουμε το Watergate, θα είμαστε με άλλη προεδρία, δεν θα είμαστε πια με τον Johnson, θα είμαστε με τον Nixon, μετά θα έρθει ο Ford. Όταν τα βλέπουμε όλα αυτά μαζί, μερικές φορές δεν τα αναλύουμε συνοπτικά. Θα ήταν καλό στο ενδιάμεσο να μιλήσουμε και για το 1967 και για τον Πόλεμο των Έξι Ημερών.
Άμα τα δούμε τώρα σαν μεγάλη εικόνα, αυτό που βλέπουμε είναι ότι το 1956 δημιουργείται μία κρίση λόγω της κρατικοποίησης του Σουέζ από τον Nasser και αυτή η κρίση, που φαίνεται να είναι τοπική, τουλάχιστον στην αρχή, παρόλο βέβαια που θέλει να παρεμποδίσει την πρόσβαση του Ισραήλ, αλλά και να αποκλείσει την Αγγλία και τη Γαλλία από την περιοχή, θα έχει επιπτώσεις και θα ενεργοποιήσει ουσιαστικά τη Σοβιετική Ένωση. Είμαστε λοιπόν το 1956, τα πράγματα γίνονται στην Αίγυπτο σε σχέση με το Σουέζ, θα γίνει μία αναφορά και στο Τιράν,  αλλά το κυρίαρχο θέμα είναι το Σουέζ. Από εκείνη τη στιγμή και μετά οι σοβιετικοί καταλαβαίνουν ότι δεν μπορούν πια να παίξουν με τον Nasser με τον ίδιο τρόπο, βλέπουν ότι εμφανίζονται όλο και περισσότερο οι Αδέσμευτοι και θα αλλάξουν το ενδιαφέρον τους και θα κοιτάξουν πολύ περισσότερο τι γίνεται στην Κύπρο. Αυτό το βλέπουμε με τα γεγονότα του 1955–1959 και του Απελευθερωτικού Αγώνα. Η παρέμβαση της Σοβιετικής Ένωσης έρχεται να ενισχύσει το κομμουνιστικό στοιχείο που υπάρχει στην περιοχή, έτσι ώστε να μπορεί να δημιουργηθεί στη συνέχεια, αυτό που ονόμασαν και μερικοί διπλωμάτες, η Κούβα της Μεσογείου. Βέβαια δεν το πέτυχαν στον βαθμό που θα ήθελαν, αλλά πέτυχαν αρκετά στοιχεία και είναι καλό να τα δούμε, γιατί όλο αυτό το πλαίσιο, και το  1956, και το 1964, και το 1967, και το 1974, άμα τα αναλύσουμε μέσα στον Ψυχρό Πόλεμο, έχουν πολλά κοινά σημεία που δεν φαίνονται αμέσως, αλλά είναι σημαντικό να δούμε ότι υπάρχουν χρονικές γέφυρες που τα συνδέουν παρόλο που φαίνονται να είναι γεγονότα εξ αποστάσεως. Αλλά δεν είναι σε απόσταση χρόνου, είναι μόνο σε απόσταση γεωστρατηγικής, αλλά όσον αφορά την τοποστρατηγική και την χρονοστρατηγική είναι συνδεδεμένα.
Αυτό που βλέπουμε λοιπόν είναι ότι η παρέμβαση της Σοβιετικής Ένωσης στην περιοχή της Μεσογείου, δεν θα μπορεί να είναι μόνο μέσω της Αιγύπτου, αλλά θέλουν να παίξουν έναν ρόλο πιο σημαντικό, βρίσκουν ότι η Κύπρος μπορεί να είναι μια πλατφόρμα, θέλουν να αξιοποιήσουν τα δεδομένα που προκαλεί η Τουρκία, τσιγκλίζουν την Τουρκία για να μπορεί να κάνει τη δουλειά της και ουσιαστικά να δημιουργήσουν ένα πλαίσιο για proxy war, γιατί ουσιαστικά μην ξεχνάμε ότι έχουμε ήδη ένα proxy war με τα δεδομένα της Ελλάδας. Στη συνέχεια λοιπόν έχουμε τα δεδομένα της Κύπρου που θα ενεργοποιηθούν μερικά χρόνια αργότερα σε σχέση με το 1956, άρα μέσα στο 1955–1959 και αυτό θα ενισχυθεί το 1964 που για εμάς είναι το σημείο ανάφλεξης, όπως το αποδεικνύει και το βιβλίο, της εκκίνησης του Κυπριακού Ζητήματος σε βάθος, όχι μόνο σαν πρόβλημα, αλλά τώρα γίνεται πραγματικά ζήτημα, Cyprus Issue. Όταν το βλέπουμε με τα αρχεία του Λευκού Οίκου, καταλαβαίνουμε ότι όντως είμαστε μέσα στον Ψυχρό Πόλεμο και το καταλαβαίνουμε καλύτερα το 1964 παρά το 1974, γιατί είμαστε ακόμα πιο κοντά στην έναρξή του. Όταν αναλύουμε αυτά τα δεδομένα, ενώ υπάρχουν μόνο τρία χρόνια διαφοράς μεταξύ 1964 και 1967, δεν συνδέουμε απαραίτητα τι έγινε το 1964 στην Κύπρο με το τι έγινε το 1967 στο Ισραήλ. Και βέβαια δεν βάζουμε το 1964, το 1967 και το 1974 στο ίδιο πλαίσιο, ενώ έχουν πολλά κοινά στοιχεία, κοινούς παράγοντες, που παίζουν στην περιοχή και έχουν διαφορετικούς στόχους.
Αυτό που γίνεται, αν θυμάστε καλά, το 1956 έχουμε την πρωτοβουλία από την πλευρά της Αιγύπτου, το 1967 είναι πάλι από την πλευρά της Αιγύπτου που θα κάνει πρώτα μία συμμαχία με την Ιορδανία για να χτυπήσει το Ισραήλ, θεωρώντας ότι έχει αυτήν την ικανότητα. Πρέπει να θυμόμαστε επίσης ότι ο εξοπλισμός από την αραβική πλευρά είναι σε μεγάλη πλειοψηφία σοβιετικός, άρα δεν είναι τυχαία αυτά τα πράγματα  και θα γίνει αυτή η επίθεση. Θα έχουμε τη δημιουργία του Πολέμου των Έξι Ημερών, 5 με 10 Ιουνίου 1967, στην πρώτη φάση η Ιορδανία δεν εμπλέκεται, μετά υπάρχει χρήση fake news από την πλευρά της Αιγύπτου που θα μπερδέψει την Ιορδανία και θα συμμετάσχει στον πόλεμο από την πλευρά της σε μία απόπειρα δημιουργίας ενός δεύτερου μετώπου, μεγάλη αποτυχία και από την πλευρά της Ιορδανίας που έχασε ουσιαστικά τα πάντα μετά από αυτήν τη χειραγώγηση. Η Αίγυπτος χάνει πρώτα το Sinai, χάνει ακόμα και τη λωρίδα της Γάζας. Τελικά το Ισραήλ ξαναδίνει το Sinai μετά τον Πόλεμο των Έξι Ημερών. Εκεί πέρα υπάρχει ένα φαινόμενο serendipity γιατί με την επίθεση από τους Ιορδανούς, ειδικά στα Ιεροσόλυμα, γίνεται μία επίθεση με βαρύ οπλισμό, από την άλλη πλευρά το Ισραήλ απαντάει με ελαφρύ οπλισμό, γιατί ουσιαστικά δεν θέλει να πληγώσει την Παλιά Πόλη, που τη βλέπει πραγματικά από την ιερή πλευρά, ενώ δεν το βλέπει σαν την Ιορδανία. Τελικά γίνεται η απελευθέρωση της Πόλης με τα δεδομένα που έχουν στα χέρια τους οι Ισραηλινοί, κάτι που δεν είχαν προβλέψει, γιατί ήμαστε σε μία φάση σχεδόν αυτοάμυνας, άμυνας που περνάει μετά σε μία αντεπίθεση και τελικά γίνεται ένα άνοιγμα και έχουμε αυτήν εδώ την κατάσταση που δημιουργείται μετά από τον Πόλεμο των Έξι Ημερών.
Από την πλευρά την αραβική, δεν είναι μόνο η Αίγυπτος, δεν είναι μόνο η Ιορδανία, θα παίξουν κι άλλες χώρες, είναι μέσα η Συρία, ο Λίβανος, το Ιράκ, είναι ακόμα και το Κουβέιτ ενισχυτικά, παίζει βέβαια σε αυτό το πλαίσιο και η Σαουδική Αραβία. Αλλά μπορούμε να πούμε ότι αυτό που προσπάθησαν να κάνουν δεν πετυχαίνει, επειδή ο βαρύς εξοπλισμός, τα τεθωρακισμένα κ.λπ. είναι από την πλευρά της Σοβιετικής  Ένωσης. Η Σοβιετική Ένωση καταλαβαίνει ότι πάλι δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει την επιρροή της στη Μέση Ανατολή σε σχέση με το Ισραήλ, αλλά θα είναι ένας άλλος λόγος από το 1967 να ενισχυθεί πάλι το βλέμμα της Σοβιετικής  Ένωσης στην Κύπρο και μπορούμε να πούμε λοιπόν ότι από το  1956 στην Αίγυπτο, πάμε το  1964 στην Κύπρο, δεν βγαίνει το αποτέλεσμα που θέλουν, πάμε μετά το 1967 στο Ισραήλ και επανερχόμαστε, επειδή ούτε πάλι βγαίνει αυτό το αποτέλεσμα το ποθούμενο. Ξαναέρχονται στην Κύπρο το 1974 χρησιμοποιώντας τα τοπικά δεδομένα, τα οποία δεν είναι ενημερωμένα ουσιαστικά ότι παίζουν μέσα σ’ έναν Ψυχρό Πόλεμο. Γίνεται μία σύρραξη δύο επιπέδων, ένα πολύ χαμηλό επίπεδο που είναι το τακτικό και δυστυχώς πολλές αναλύσεις για το Κυπριακό παραμένουν σ’ αυτό το επίπεδο και ένα άλλο επίπεδο που είναι στο υψηλό, όπου εκεί πέρα υπάρχουν μεγάλες παρεμβάσεις από την πλευρά της  Σοβιετικής  Ένωσης και στα Ηνωμένα  Έθνη και πάνω στην κυβέρνηση στο θέμα της Προεδρίας, ποιος παίζει με ποιον και βλέπουμε τελικά ότι το αποτέλεσμα της εισβολής που δεν έγινε το 1964, θα λειτουργήσει το  1974.
Άμα τα βάλουμε όλα αυτά μαζί, το 1956, το  1964, το  1967, προσθέσουμε και το  1973, γιατί έχουμε και τον πόλεμο Yom Kippur, όταν λοιπόν βάζουμε μετά και το  1974, βλέπουμε ότι είναι ένα πακέτο κινήσεων που γίνονται πάνω στην ίδια παρτίδα, την οποία εμείς δεν αναλύουμε μ’ έναν ενιαίο τρόπο, ενώ υπάρχει αυτό το πλαίσιο. Τώρα χάρη στα αρχεία του Λευκού  Οίκου τα πράγματα είναι πολύ πιο ξεκάθαρα  και δεν μπορεί να υπάρχει αυτό το ιδεολογικό εμπόδιο, έχουμε ακριβώς τα πρακτικά της εποχής και τότε βλέπουμε με αυτή τη μεγάλη εικόνα ότι αν τα πράγματα είχαν πάει διαφορετικά το 1967, σίγουρα θα έπαιζαν διαφορετικά. Επειδή πήραν αυτή την κατεύθυνση στο Ισραήλ που ουσιαστικά κατάφερε να παραμείνει στην περιοχή, ενώ ήθελαν και τον αφανισμό του, οι Σοβιετικοί αναγκάζονται ουσιαστικά να πάνε λίγο πιο πάνω, άρα να έλθουν στην Κύπρο, θεωρώντας ότι εδώ το έδαφος είναι πρόσφορο. Άρα μπορούν να έχουν μία επιρροή που είναι ενισχυμένη και λόγω της τοπικής κατάστασης, πράγμα το οποίο δεν είχαν στο Ισραήλ και το οποίο έχασαν ουσιαστικά στην Αίγυπτο. Με αυτόν τον τρόπο βλέπουμε ότι άμα τα συνδυάσουμε με το βλέμμα του Ψυχρού Πολέμου και κοιτάξουμε τις βλέψεις της Σοβιετικής Ένωσης σε αντιπαράθεση με το τι θέλει να κάνει η Αμερική στην περιοχή, καταλαβαίνουμε ότι παίζεται μία παρτίδα σε πολύ υψηλό επίπεδο, όπου έχουμε διάφορες μάχες, τις οποίες ονομάζουμε πολέμους, αλλά στην πραγματικότητα είναι πόλεμοι μόνο στο επίπεδο του proxy war και αυτό το πλέγμα που δημιουργείται εξηγεί την κατάσταση του 1974 μ’ έναν τρόπο καθόλου εσωτερικό.
Στην πραγματικότητα το εσωτερικό ήταν απλώς μία αφορμή για να μπορούν να παίξουν οι παίκτες από το εξωτερικό και να ασκήσουν την επιρροή τους πάνω στο νησί, το οποίο είχε μπει σε μια διαδικασία να πάει προς τους Αδέσμευτους.  Και άμα σκεφτούμε ότι έπρεπε να περιμένουμε το 2004 για να βγει η Κύπρος από τους Αδέσμευτους, όπως έκανε και η Μάλτα μάλιστα, με την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή  Ένωση, καταλαβαίνουμε πόσο μεγάλη καθυστέρηση πέτυχε ουσιαστικά η Σοβιετική  Ένωση,  που δεν ήθελε να πάει η Κύπρος προς την Ευρώπη κι ακόμα βέβαια λιγότερο την Ευρωπαϊκή  Ένωση, γιατί τη θεωρεί πολύ Δύση, ήδη από το 1957, μην ξεχνάμε ότι  είναι τότε η Συνθήκη της Ρώμης. Και μ’ αυτήν την καθυστέρηση προσπάθησε να παίξει διαφορετικά στην περιοχή, έχοντας ένα πάτημα για να μπορεί να ελέγχει και τα δεδομένα της Ανατολικής Μεσογείου, τα οποία στη συνέχεια τα συνδύασε με τα δεδομένα της Συρίας. Άμα κοιτάξουμε λοιπόν πώς λειτούργησε όλος αυτός ο σχεδιασμός, είναι καλό να βλέπουμε τώρα πώς τον ξεπεράσαμε, αλλά πρέπει να ξέρουμε αυτές τις ρίζες προβλημάτων μέσα στα θεμέλια της, θα έλεγα,  αναθεμελίωσης  της διαδικασίας που γίνεται τώρα, για να καταλάβουμε και πώς θα πάει η πορεία, γιατί όταν αποφεύγουμε αυτό το κομμάτι και δεν τα συνδυάζουμε, έχουμε την εντύπωση ότι έχουμε πολιτικούς που απλώς αυτοσχεδιάζουν, χωρίς να έχουν μια στρατηγική σε βάθος χρόνου, ενώ εδώ είναι απαραίτητη για να περάσουμε στο στάδιο της απελευθέρωσης.