78770 - Καταγραφή Podcast #89: Περί θεάτρου
Ν. Λυγερός
Σ’ αυτό το podcast ας μιλήσουμε για το θέατρο, για το θέατρο όμως μπορεί μ’ έναν ειδικό τρόπο και κάπως διαφορετικό από τον συμβατικό. Μπορούμε να πούμε ότι το θέατρο είναι μια μορφή τεχνολογίας; Μπορούμε να πούμε ότι είναι απλώς μία ζωντανή τέχνη; Μπορούμε να πούμε ότι είναι απλώς μια αναπαράσταση της ζωής; Μπορεί να είναι και τα τρία; Μέσα απ’ το θέατρο, επειδή έχει πάντοτε αυτό το ζωντανό στοιχείο, γιατί δεν είναι μια τέχνη, η οποία σταματάει την ώρα της παραγωγής, αλλά συνεχίζεται κάθε φορά που έχουμε, ουσιαστικά, μία ερμηνεία και μία εκτέλεση. Άρα μπορούμε να πούμε ότι είναι μία μορφή λογισμικού που εκτελείται κάθε φορά για να παράγει ένα νέο αποτέλεσμα; μία νέα ερμηνεία; Αν το σκεφτούμε από την εποχή της αρχαιότητας πώς λειτουργεί το θέατρο, σίγουρα έχει μέσα του μία αναπαράσταση, αλλά όχι μόνο της φύσης, ακόμα και των θεϊκών στοιχείων και ειδικά στην Αρχαία Ελλάδα. Αυτό που έχει σημασία, είναι να το δούμε ότι σε μια εποχή που δεν υπάρχει ακόμα μία τεχνολογία όπως την ονομάζουμε τώρα και υπάρχουν μόνο τεχνικές, το θέατρο κάνει μία ανάμειξη του χώρου και του χρόνου, υπάρχει μια δημιουργία μέσα σ’ έναν ειδικό χώρο, το αρχαίο θέατρο, ας το πούμε έτσι. Σε αυτό το αρχαίο θέατρο θα χρησιμοποιήσουμε μία μορφή αλληλεπίδρασης, τις απαιτήσεις του θεατρικού έργου, αλλά βέβαια και του χώρου κι έτσι θα μπορέσουμε να δημιουργήσουμε ένα έργο που συνδυάζει και τα δύο σαν ένα στρατηγικό μείγμα. Όταν το βλέπουμε με αυτόν τον τρόπο και αρχίζουμε τη μελέτη μας από τη συγγραφή του κειμένου έως την εκτέλεση από τους ηθοποιούς της σκηνοθεσίας, καταλαβαίνουμε ότι είναι μία ζωντανή τέχνη όπου συμμετέχουν πολλοί παίκτες που έχουν διαφορετικές δραστηριότητες. Μπορούμε να πούμε και μ’ αυτόν τον τρόπο ότι έχει και τη συνέχειά του το θέατρο μέσα στην όπερα, όπου έχουμε έναν συνδυασμό όχι μόνο του θεάτρου, αλλά και της μουσικής. Αλλά ας κοιτάξουμε το θέατρο τουλάχιστον σε αυτό εδώ το podcast. Η ιδέα είναι ότι την ώρα που δημιουργούμε μια θεατρική παράσταση, δημιουργούμε κι ένα κομμάτι του μέλλοντος με στοιχεία του παρελθόντος, δηλαδή ουσιαστικά εφαρμόζουμε τεχνικές μιας καινοτομίας. Είναι επίσης πολύ εντυπωσιακό, όταν διαβάζουμε τους τραγικούς ή βλέπουμε ακόμα και παραστάσεις τους μετά από χιλιετίες, το πόσο σύγχρονο μας φαίνεται το αντικείμενο του θεατρικού. Στην πραγματικότητα είναι επειδή είναι κοντά στον άνθρωπο και χρησιμοποιεί τεχνικές περί ουσίας και όχι μόνο λεπτομέρειες της εποχής που μπορεί να είναι καθαρά κοινωνικές. Όσο πιο κοντά είναι στην Ανθρωπότητα, τόσο πιο κοντά το θέατρο αναπτύσσει μία τεχνολογία η οποία είναι διαχρονική. Ας το συγκρίνουμε με τη ζωγραφική. Πόσες φορές μπορούμε να πούμε στη ζωγραφική, όταν βλέπουμε ένα έργο που είναι φτιαγμένο πριν από αιώνες, ότι έχει μια σύγχρονη προσέγγιση; Ενώ είναι πολύ πιο εύκολο στο θέατρο, γιατί όμως; Γιατί το θέατρο χρησιμοποιεί νοητικά υλικά. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι μια αφαιρετική τεχνολογία, γιατί ουσιαστικά η παρέμβαση του ανθρώπου είναι πολύ μεγαλύτερη. Δεν έχει ουσιαστικά στατικά στοιχεία, εκτός βέβαια αν βάλουμε το décor, αλλά επί της ουσίας μπορούμε να πούμε ότι είναι πολύ της ρευστότητας. Είναι νοητικά σχήματα με μία αλληλεπίδραση των ανθρώπων, η οποία όμως δεν βασίζεται μόνο σε αυτά που υπάρχουν, δεν είναι απλώς μια ιστορική αναπαράσταση. Δημιουργεί ένα μέλλον με αυτά τα στοιχεία του παρελθόντος χωρίς να υπάρχει πρόβλημα και μάλιστα ουσιαστικά αποτελεί μια προστιθέμενη αξία, μια εμπλουτισμένη πραγματικότητα. Γιατί μπαίνουμε μέσα στο θέατρο σαν μία εμβύθιση σ΄αυτό το πλαίσιο και μέσα στην παράσταση ο θεατής είναι ήδη μέσα σε κάτι που είναι πλαστό, που είναι τεχνητό, αλλά θεωρεί ότι είναι η ίδια η ζωή του. Δεν είναι απλώς ένα όνειρο ή μία ανασυγκρότηση δεδομένων, είναι μια δημιουργία του μέλλοντος μέσα στο παρελθόν, στην οποία έχουμε πρόσβαση με το παρόν και την ώρα που γίνεται έχουμε την εντύπωση ουσιαστικά ότι έχει μετακινηθεί ο χρόνος. Άρα θα μπορούσαμε να πούμε ότι το θέατρο είναι μια τεχνολογία του Χρόνου.