80331 - Καταγραφή Podcast #112: Ισλανδική Σάγκα και Βίνλαντ
Ν. Λυγερός
Αυτό το podcast είναι αφιερωμένο στην ανακάλυψη της Αμερικής από τους Βίκινγκ, όχι με την αρχαιολογική βάση που αποδείχτηκε το 1960 χάρη σε ευρήματα αλλά με τις Ισλανδικές Σάγκα. Έχει σημασία αυτό γιατί πρέπει να καταλάβουμε ότι αυτά έγιναν πάνω κάτω πριν μία χιλιετία, αμέσως καταγράφηκαν μέσα στις περίφημες στις Σάγκα, δηλαδή στα σκανδιναβικά έπη και ειδικά στις Ισλανδικές, έχουμε με αυτά τα κείμενα όλες τις αναφορές και παρ’ όλο που τα είχαμε για τόσους αιώνες κανένας δεν πίστευε ότι υπήρχαν πραγματικά. Τώρα που τα μελετήσαμε πολύ προσεχτικά, μέσα σε αυτές τις Σάγκα υπάρχει μια ειδική Σάγκα που αποτελείται από τρία μέρη. Η πρώτη Σάγκα από αυτό το τρίπτυχο, είναι η Σάγκα της Βίνλαντ. Έχει ενδιαφέρον γιατί Βίνλαντ είναι η ονομασία της Αμερικής για εκείνη την εποχή. Στην πραγματικότητα όταν θα πάνε από την Ιρλανδία, στη συνέχεια στην Ισλανδία γιατί, βέβαια, έχουν έρθει κι από την Νορβηγία και μετά από την Ισλανδία θα περάσουν από την Γροιλανδία, το επόμενο βήμα θα είναι η Αμερική όπου θα βρεθούν στην περιοχή που τώρα θα λέγαμε στη ζώνη επαφής του Καναδά με τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι το πρώτο που σκέφτονται σαν όνομα γι’ αυτές τις περιοχές είναι να πουν, εκεί που υπάρχει το σταφύλι. Αμπέλια, βρίσκουν αμπέλια. Πρέπει να καταλάβουμε ότι αυτοί οι άνθρωποι, γιατί είχαν και χιούμορ, ειδικά με το θέμα της ονομασίας της Γροιλανδίας εφ’ όσον είναι η πράσινη χώρα όπου υπάρχουν πάγοι παντού. Ο Έρικ που την ανακάλυψε, ο Ερυθρός, την ονόμασε έτσι για να προσελκύσει κι άλλους έτσι ώστε να γίνει πιο μεγάλη η αποικία μ’ ένα όμορφο όνομα. Θα πρέπει να καταλάβουμε ότι έρχονται από την Ισλανδία, που είναι η χώρα του πάγου, μετά πάνε στη χώρα του πράσινου και την επόμενη χώρα, που αντιπροσωπεύει την ήπειρο, την αμερικανική ήπειρο όπως την λέμε τώρα λόγω του Amerigo Vespucci, ανακαλύπτουν λοιπόν μία χώρα για την οποία το πρώτο πράγμα που σκέφτονται είναι ότι πόσο εύφορη είναι αυτή η γη, πόσο πλούσια είναι. Βλέπουν δέντρα παντού, τεράστια δάση, αμπέλια όπως είπαμε, βλέπουν ακόμα και σιτάρι. Όλα αυτά έχουν γίνει μ’ έναν άγριο τρόπο δηλαδή δεν υπάρχουν καλλιέργειες. Ανακαλύπτουν ποτάμια που είναι γεμάτα ψάρια και ουσιαστικά γι’ αυτούς είναι σίγουρο ότι γι’ αυτούς εκείνη την εποχή, αντιπροσωπεύει γι’ αυτούς μια μορφή παραδείσου. Έχει ενδιαφέρον να δούμε ότι μένουν εκεί αρκετό καιρό έτσι ώστε πρώτον, για να συναντήσουν και αυτόχθονους λαούς. Έχει ενδιαφέρον η πρώτη επαφή γίνεται, θα μπορούσαμε να πούμε σχεδόν παθητικά, απλώς βλέπονται και κοιτάζουν ο ένας τον άλλον πώς είναι και ξαφνιάζονται από την όψη τους. Η ισλανδική Σάγκα περιγράφει του λεγόμενους Ινδιάνους, όπως τους ονομάσαμε μετά λόγω του λάθους του Κολόμβου με τις Ινδίες. Τους βλέπουν πιο πολύ σαν να είναι μαύροι. Βέβαια είναι λογικό γιατί αυτοί που ήταν στην Ιρλανδία και την Ισλανδία ήταν κατάλευκοι. Άρα μόνο και μόνο να ήταν λίγο σκούροι τους έβλεπαν μ’ αυτόν τον τρόπο. Θεωρούσαν ότι τα μαλλιά τους δεν ήταν χτενισμένα, ότι δεν ήταν όμορφοι αλλά θα δούμε ότι αυτό αλλάζει. Μετά θα ξαναφύγουν. Οι Ινδιάνοι έρχονται και περιγράφεται ότι έρχονται με καγιάκ για να τους βρουν μέσα στον ποταμό. Μετά επανέρχονται και θα κάνουν και ανταλλαγές. Κάτι που θα αγγίξει τους αυτόχθονους θα είναι το κόκκινο ύφασμα που είχαν αυτοί που ερχόντουσαν από τη Γροιλανδία και θα το ανταλλάξουν με γούνες, δέρματα ζώων κλπ. Μάλιστα περιγράφει η Σάγκα ότι επειδή δεν είχαν αρκετό ύφασμα το έκοβαν σε πολύ λεπτές λωρίδες και παρ’ όλο που ήταν όλο και πιο λεπτές οι άλλοι το ζητούσαν όλο και περισσότερο. Άρα θα μπορούσαμε να πούμε ότι αυτή ήταν η δεύτερη επαφή. Μετά αυτό που περιγράφει το κείμενο είναι ότι θα ξαναέρθουν αλλά θα υπάρχει μια επίθεση, θα έχουμε ακόμα και μία μάχη. Θα πρέπει να φύγουν οι εξερευνητές, θα σωθούν τυχαία από μία γυναίκα η οποία θα τρομάξει τους αυτόχθονους λαούς. Είναι μια γυναίκα που είναι έγκυος και γυμνόστηθη εκείνη τη στιγμή μ’ ένα σπαθί. Φαντάζομαι ότι ξαφνιάστηκαν και δεν ήξεραν πώς να περιγράψουν αυτό το γεγονός. Μετά όμως καταλαβαίνουν ότι δεν θα μπορέσουν να μείνουν σε αυτή τη γη άρα αποφασίζουν να επιστρέψουν. Έχει ενδιαφέρον εδώ να σημειώσουμε ότι όταν στην ισλανδική Σάγκα βλέπουμε την περιγραφή της εξερεύνησης δεν λένε ποτέ ότι πάνε προς τη Δύση που είναι το φυσιολογικό για εμάς όταν σκεφτόμαστε τον Ατλαντικό διότι αυτοί έχουν ανέβει πάρα πολύ ψηλά κι είναι στη Γροιλανδία άρα αυτοί περιγράφουν συνέχεια στη Σάγκα ότι κατεβαίνουν νότια, Αυτό σημαίνει ότι γι’ αυτούς η ανακάλυψη της Αμερικής είναι μια ανακάλυψη που γίνεται προς τον νότο. Κι όταν έχουν τελικά προβλήματα λένε, ξανανεβήκαμε προς τον Βορρά. Τελικά η Σάγκα περιγράφει και την επιστροφή τους. Κάνει μία αναφορά για το πώς έβλεπαν και τη μεγάλη Ιρλανδία και επιστρέφουν στη Γροιλανδία. Οι επόμενες δύο Σάγκα στον ίδιο κύκλο είναι ουσιαστικά αφιερωμένες τους Γροιλανδούς. Όταν τη βλέπουμε και βλέπουμε τις λεπτομέρειες που έχουν καταγράψει οι άνθρωποι μέσα σ’ αυτή τη Σάγκα, είναι απίστευτο το πόσο δογματικοί μπορεί να είναι μερικοί που δεν ήθελαν να παραδεχτούν ότι αυτό είχε γίνει και δεν ήταν απλώς μια μυθοπλασία. Στην πραγματικότητα οι Σάγκα έχουν ελάχιστα στοιχεία μυθοπλασίας. Περιγράφουν την πραγματικότητα με τον τρόπο που θέλουν άρα ουσιαστικά στο μυαλό τους είναι μια ιστορική καταγραφή η οποία μπορεί να φανεί και τεχνική σε μερικούς, ακόμα και επιστημονική θα λέγαμε, αν και είναι πρόωρη αυτή η ορολογία. Αυτό πάντως που έχει σημασία είναι ότι όταν το διαβάζουμε ξέροντας ότι έχει δίκιο, βλέπουμε ότι περιγράφουν λεπτομέρειες που είναι απίστευτες και παρ’ όλο που υπήρχαν αυτές οι λεπτομέρειες έπρεπε να περιμένουμε τον εικοστό αιώνα για να δικαιωθεί ένα κείμενο το οποίο είναι σαν να το έφτιαξε η μνήμη της Ανθρωπότητας, να μείνει μέσα σ ’αυτό το κείμενο. Και παρ’ όλο που θα το ξεχάσουν όλοι οι άλλοι και δε θα το πιστέψουν κιόλας, το γεγονός ότι υπάρχει σε κάποια φάση θα εξαναγκάσει μερικούς να κάνουν έρευνες . Έτσι έγιναν αυτές οι έρευνες και βρήκαμε μέσα στο 1960 τα πρώτα αρχαιολογικά ευρήματα στην αμερικανική ήπειρο όπου αποδείχτηκε ότι οι Βίκινγκ είχαν μείνει εκεί, είχαν έρθει σ’ επαφή με τους αυτόχθονους λαούς και τελικά ήταν οι πρώτοι που ανακάλυψαν την ήπειρο. Αυτό το podcast λοιπόν είναι αφιερωμένο σ’ αυτούς τους ναυτικούς που τόλμησαν να κάνουν κάτι το οποίο είναι ακόμα και τώρα, όχι αδιανόητο αλλά πάρα πολύ δύσκολο σε αυτές τις θάλασσες, σε αυτές τις περιοχές βόρεια του Ατλαντικού. Να πηγαίνουν με τα σκάφη τους ν’ ανακαλύψουν νέες περιοχές για να βρουν άλλη γη κάτι που να είναι πιο θετικό για τη συνέχεια της ιστορίας τους και μετά αυτό να καταγράφεται για να μην ξεχαστεί. Γιατί βέβαια, και είχαν δίκιο, θεώρησαν ότι ήταν ένας άθλος, ένα έπος που έπρεπε να μείνει με έναν τρόπο γραμμένο που είναι πεζός, δεν είναι ποιητικός. Αλλά που έχει σημασία είναι ότι είναι μια απόδειξη ότι η Ανθρωπότητα μπορεί να βρει τρόπους για να κωδικοποιήσει μνήμη ακόμα και μέσα στη λήθη των κοινωνιών.