82754 - Καταγραφή Podcast #120: Περί Ισορροπίας και Αρμονίας
Ν. Λυγερός
Λοιπόν αυτό το podcast είναι αφιερωμένο στη διαφορά που υπάρχει μεταξύ της ισορροπίας και της αρμονίας γιατί απ’ ό,τι φαίνεται δεν είναι και τόσο αυτονόητο. Άρα θα θέλαμε να επισημάνουμε, με τη βοήθεια της Άννας, αν μπορούμε να επιλέξουμε μεταξύ της αρμονίας και της ισορροπίας γιατί φαίνεται αρχικά τουλάχιστον ότι είναι δύο έννοιες θετικές και όταν δίνουμε την επιλογή σ’ έναν άνθρωπο να διαλέξει μεταξύ μίας έννοιας και μιας άλλης επιλέγει την καλύτερη τουλάχιστον κατά την άποψή του. Υπάρχει όμως μία δύσκολη όταν είναι και οι δύο θετικές τουλάχιστον φαινομενικά, άρα εδώ θέλουμε να το δούμε λίγο πιο ουσιαστικά. Μπορεί αρχικά να σας μπερδέψει, ελπίζω να το διευκρινίσει η Άννα.
– Μακάρι. Αλλά έχεις δίκιο Δάσκαλε, γιατί όντως αυτές οι δύο έννοιες θα μπορούσαμε να πούμε ότι… θα μπορούσαμε να διαλέξουμε και τις δύο.
– Ναι, αλλά άμα διαλέξουμε και τις δύο, τότε δεν είναι πια επιλογή.
– Όχι εννοώ ότι ίσως διαλέγαμε…
– Μία απ’ τις δύο.
– Ναι που θα μας φαινόταν το ίδιο θετική, αυτό θέλω να πω.
– Ωραία άρα ας πάρουμε ότι επιλέγουμε αρχικά την ισορροπία, γιατί ακούμε συχνά στην κοινωνία ότι πρέπει να είμαστε ισορροπημένοι, ότι πρέπει να κρατάμε τις ισορροπίες, είναι μια έννοια τουλάχιστον επιθυμητή. Πώς τη βλέπεις την ισορροπία εσύ;
– Θετικό πρόσημο της βάζω και πολλές φορές και εγώ στην καθημερινότητά μου χρησιμοποιώ αυτή τη λέξη, λέω και για τον εαυτό μου στον εσωτερικό μονόλογο ότι πρέπει να είσαι ισορροπημένη, έπρεπε να κρατάς μία ισορροπία, πρέπει τα πράγματα να έχουν ισορροπία. Αυτή είναι η πρώτη μου σκέψη.
– Ας πάρουμε αυτήν την πρώτη σκέψη, πρώτα απ’ όλα “ισορροπία” βλέπεις ότι έχεις μια “ροπή” από τις δύο πλευρές. Έχει ενδιαφέρον ότι κάτι το οποίο είναι ίσιο, θεωρούμε ότι έχει ένα θετικό πρόσημο. Γιατί; Αφού είναι ίσιο. Θέλω να πω είναι σαν να λες ότι βλέπεις το μηδέν και το βλέπεις θετικά, γιατί να μη το δεις αρνητικά; γιατί να μην πεις ότι δεν είναι ούτε θετικό ούτε αρνητικό είναι απλώς ουδέτερο. Γιατί ισορροπία δεν είναι ουδέτερη; Κάπου κάπου θα είμαστε κι εκτός βιβλιοθήκης.
– Νομίζω ότι είναι περισσότερο περασμένο μέσα μας σαν κάτι πάρα πολύ θετικό. Νομίζω ότι δεν το σκεφτόμαστε ποτέ με την έννοια και τον τροπο που μας λέτε αυτή τη στιγμή, ότι όντως αν αναρωτηθούμε γιατί κάτι ίσιο να είναι θετικό;
– Όταν βλέπουμε ας πούμε μία ζυγαριά και βλέπουμε ότι είναι ισορροπημένη, το πρώτο πράγμα που μας βγαίνει ότι είναι θετική και γιατί να μη λέμε ουδέτερη, να μην είναι όπως είναι ας πούμε η δικαιοσύνη. Παίρνουμε το παράδειγμα ότι έχουμε κάποιον που είναι, ουσιαστικά δεν βλέπει, το ανάλογο από τον τυφλό και κρατάει μια ζυγαριά η δικαιοσύνη κι αυτό είναι φτιαγμένο για να πει ότι δεν θα είναι άδικη. Άμα είχε θετικό πρόσημο η ζυγαριά τότε τι θα γινόταν; Θα ήθελε να πει ότι η δικαιοσύνη πάει αυτόματα προς το θετικό;
Γιατί το concept είναι ότι επειδή δεν βλέπει δεν μπορεί να μεροληπτεί. Βλέπεις να “μεροληπτεί” η ισορροπία. Άρα ουσιαστικά θα έπρεπε να το βλέπουμε σαν κάτι το ουδέτερο.
– Σωστά.
– Επειδή είναι ουδέτερο σε μια κοινωνία φαίνεται θετικό.
Ας πάρουμε τώρα την αρμονία. Η αρμονία παίζει σ’ έναν άλλο τομέα. Άμα πάρουμε δύο χορδές που είναι ακριβώς ίδιες και τις τσιμπήσουμε θα έχουμε ακριβώς την ίδια νότα, το θέμα είναι ότι δεν θα έχουμε συγχορδία. Άμα πάρουμε αυτό το παράδειγμα θα καταλάβουμε ότι η αρμονία είναι πώς να έχεις διαφορετικούς ανθρώπους, διαφορετικές χορδές και πώς μπορείς να παίξεις μια συγχορδία η οποία θα είναι ένα παράδειγμα αρμονίας γιατί η αρμονία μπορεί να είναι πιο πολύπλοκη, γι’ αυτό έχουμε και σε μία συμφωνία μετά το Solfège, μετά την αντιστοίχιση έχουμε την αρμονία, που βλέπουμε πώς παίζουν πολλά όργανα μαζί. Ένα όργανο μπορεί να είναι μελωδικό αλλά δεν είναι απαραίτητα αρμονικό από μόνο του, ειδικά ας πούμε όταν είναι στα πνευστά. Το θέμα είναι πώς παίζει με το άλλο; Πώς δεν το καταπατά; Άμα παίζει τώρα εντελώς ισορροπημένα, το ερώτημα είναι αν θα παίξουν το ίδιο. Μερικές φορές αυτό που καταλαβαίνουμε είναι ότι κλασικά θεωρούμε ότι όταν κάνουμε το ίδιο είναι καλό κι όταν κάνουμε κάτι το διαφορετικό μπορεί να είναι και κακό. Ναι αλλά τότε πώς λειτουργεί η συμπληρωματικότητα; Πώς λειτουργεί ο ένας κι ο άλλος; Ο άλλος άλλος; Χωρίς αρμονία; αλλά αντί να ψάξουμε αυτό που λέγαμε πριν την ισορροπία τελικά να βρούμε δύο εγώ, ο ένας θα έχει ένα μεγάλο εγώ ο άλλος θα έχει ένα μικρότερο εγώ να βάλουμε και μερικά βάρη για να είναι ισορροπημένα τα εγώ, θα πούμε ότι έχουμε μια ισορροπημένη σχέση. Ενώ έχουμε μια διαφορά που κάνει τη διαφορά κι η αρμονία δεν προσπαθεί να κάνει το ίδιο, που αυτό είναι το παράδοξο, προσπαθεί με τρόπο διαφορετικό να έχει τον ίδιο στόχο. Άρα ας πούμε σε μια σχέση έχουμε δύο ανθρώπους, εμείς κοιτάζουμε πιο πολύ τους ανθρώπους στην αρχή μετά βλέπουμε τη σχέση και μπορεί να έχουμε ανθρώπους που είναι διαφορετικοί και να ζουν αρμονικά, μπορεί να έχουμε ανθρώπους που να είναι ισορροπημένοι και να μη ζουν.
– Σωστό.
– Εμείς αυτό που θέλουμε είναι όταν προτιμάμε την αρμονία, μπορεί να υπάρχει αρμονία εκτός ισορροπίας; Και μπορεί να υπάρχει ισορροπία μέσα στην αρμονία; Γιατί άμα είναι δύο έννοιες θετικές το θέμα είναι κατά πόσο είναι συμβατές; γιατί μπορεί να έχουν αποκλειστικότητα, ή είσαι το ένα ή είσαι το άλλο. Τώρα λοιπόν η προτίμηση είναι πιο ξεκάθαρη σε μία σχέση τελικά προτιμάμε να έχουμε μια ισορροπία ή μία αρμονία; Και όταν αναζητούμε μια ισορροπία, μήπως είναι ένας τρόπος τραγικός για να μην έχουμε αρμονία; Το ζήτημα είναι γιατί να είμαστε ίδιοι και να κάνουμε κάτι το διαφορετικό, ενώ η ουσία είναι να είμαστε διαφορετικοί και να κάνουμε τον ίδιο στόχο, το ίδιο επίτευγμα.
Μπορούμε να το δούμε και στα μάτια, έχεις δύο μάτια το ένα θα είναι το Master Eye, είναι διαφορετικά, έχουν όμως τον ίδιο στόχο να βλέπει ο εγκέφαλος. Άμα κοιτάζουν ακριβώς με τον ίδιο τρόπο βλέπεις θολά, αλληθωρίζεις. Για να δούμε τις τρεις διαστάσεις χρειαζόμαστε ένα μάτι που βλέπει ευθεία κι ένα μάτι που βλέπει λίγο πλάγια, άμα τα κοιτάξουμε τα μάτια μας εκείνη τη στιγμή θα δούμε ότι το ένα είναι πιο κοντά στη μύτη. Άρα θα μπορούσε να πει ένας φωτογράφος ας πούμε “αλληθωρίζεις”, έχει ενδιαφέρον να αναρωτηθείς αν έχεις ένα βλέμμα αρμονικό ή ισορροπημένο. Γιατί η αρμονία αναζητεί τη διαφορά που κάνει τη διαφορά για να επιτρέψει την ύπαρξη της σχέσης. Η ισορροπία δεν θα ασχοληθεί με τη σχέση, θέλει ισοστάθμιση. Σε μια ζυγαριά κοιτάς τα βάρη που βάζεις και τα συγκρίνεις άρα κοιτάζεις κορυφές, ξεχνάς το ρόλο της ζυγαριάς και γι’ αυτό έχουμε ζυγαριές εγωιστικές που δεν έχουν καν δύο μέρη, όταν ζυγίζεσαι είναι πάνω στη ζυγαριά. Βέβαια υπάρχουν άνθρωποι που θα ήθελαν να έχουν δύο ζυγαριές να βάλουν ένα πόδι από τη μία ένα από την άλλη, είναι μια προσπάθεια εξισορρόπησης αλλα δεν είναι τόσο αρμονικό.
Η ζυγαριά έχει τον ζυγό. Άμα το αναλύσουμε με αυτόν τον τρόπο θα μπορούσαμε να πούμε ότι αρχικά όταν βλέπουμε θετικά τις δύο έννοιες, είναι ένα θέμα επικοινωνίας, όταν μετά τις αναλύουμε είναι ένα θέμα συνεννόησης. Η συνεννόηση είναι ότι επιμένει πάνω σε μία ιδέα. Για να έχεις συνεννόηση πρέπει να έχεις δύο οντότητες που σκέφτονται, για να έχεις επικοινωνία μπορεί να έχεις μια, δύο μονόλογοι δεν κάνουν ποτέ έναν διάλογο, ο διάλογος έχει μία άλλη δομή εκ φύσης και το ξέρεις κι ως ηθοποιός.
Εδώ αυτό το θέμα ποιο είναι; Με μία ισορροπία μπορείς να έχεις δύο μονόλογους, δεν έχεις όμως σχέση, με μία αρμονία έχεις ένα διάλογο. Άρα το ένα είναι δύο φορές το ίδιο χωρίς κοινό στόχο, το άλλο είναι δύο διαφορετικά με τον ίδιο στόχο να αναπτυχθεί μια σχέση, μία σκέψη. Όταν το βλέπουμε με αυτόν τον τρόπο καταλαβαίνουμε ότι η αρμονία είναι πιο περίπλοκη και πολύπλοκη από την ισορροπία γιατί επιτρέπει στον έναν να έχει ένα κομμάτι του άλλου. Η ισορροπία ο καθένας έχει το κομμάτι του, είναι ένας επιμερισμός, η αρμονία έχει ενδιαφέρον να μη μπορείς να το διαχωρίσεις, ας πούμε άμα έχουμε ένα ζευγάρι κι ο καθένας έχει ένα ρολόι και τελικά αλλάξουν κι ο καθένας πάρει το ρολόι του άλλου θα έχει ενδιαφέρον να πεις στον έναν ή στην άλλη τι ώρα είναι; Θα κοιτάξεις το ρολόι σου; Θα κοιτάξεις το ρολόι σου ή το ρολόι του άλλου;
– Του άλλου.
– Του άλλου που είναι στο χέρι σου.
– Στο χέρι σου, ναι.
– Άρα τελικά είναι στο χέρι σου να κοιτάς το ρολόι του άλλου.
– Ναι, είναι στο χέρι σου.
– Αυτό σου επιτρέπει να σκέφτεσαι ότι μπορεί να είσαι ο άλλος άλλος και τότε σκέφτεσαι πιο πολύ τη δύναμη της σχέσης και δημιουργείς μία γέφυρα, αντί να κοιτάς μόνο πώς είναι οι όχθες γιατί είναι σε απόσταση, η γέφυρα μηδενίζει την απόσταση αλλά πρέπει να υπάρχει, για να υπάρχει πρέπει υπάρχουν οι δύο όχθες και τα έχουν ένα κοινό στόχο, όταν το βλέπουμε αυτό μπορούμε να πούμε ότι μία γέφυρα δεν είναι ισορροπημένη, αλλά είναι αρμονική, άμα το δούμε σε πιο μεγάλο βάθος μπορούμε να πούμε ότι η Χρονογέφυρα που είναι μία γέφυρα πάνω στις ανθρώπινες σχέσεις χτίζεται πάνω στην αρμονία κι όχι στην ισορροπία.
Κανονικά εδώ θα μπορούσα να σου πω “θες να προσθέσεις κάτι”; Όταν προσθέτουμε κάτι, θέλει να πει ότι κάτι λείπει. Σε μια αρμονία η ιδέα είναι ότι μπορεί να υπάρχει έλλειψη, αλλά η έλλειψη να είναι αρμονική, σε μια ισορροπία μπορεί να μην υπάρχει έλλειψη γιατί είναι νεκρό. Εμείς θέλουμε τη ζωή με ελλείψεις για να κινηθούμε και να αποκτήσουμε αυτό που αναζητούμε κι αν το κάνουμε και αρμονικά, θα έχουμε και απόλαυση ομορφιάς.