85473 - Καταγραφή: e-Masterclass: Το ιστορικό υπόβαθρο του Συμβουλίου Ασφαλείας κι ο ρόλος της Κίνας
Ν. Λυγερός
Σ’ αυτό το Masterclass θα ασχοληθούμε με το Συμβούλιο Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών σε σχέση με την Κίνα. Όταν εξετάζουμε το Συμβούλιο Ασφαλείας τώρα, έχουμε την εντύπωση ότι όλα άρχισαν μ’ έναν τρόπο ομαλό και ουσιαστικά μετά από την Κοινωνία των Εθνών (ΚτΕ) που απέτυχε να σταματήσει τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ ήταν αυτή η αρχική ιδέα. Αν θυμάστε καλά, η ΚτΕ θα δημιουργηθεί με τη Συνθήκη Βερσαλλιών του 1919. Μάλιστα σε αυτή τη συνθήκη βλέπουμε τα πρώτα άρθρα της ΚτΕ με μία τεράστια συμβολή του Αμερικανού Προέδρου Wilson. Μετά από αυτή την περίοδο θα φτάσουμε στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και θα αναγκαστεί ουσιαστικά ο ΟΗΕ να αντικαταστήσει την ΚτΕ και να βάλει τα πέντε μόνιμα μέλη. Άμα κοιτάξουμε λοιπόν πώς λειτουργούν αυτά τα πέντε μόνιμα μέλη, έχουμε αρχικά σίγουρα την εντύπωση ότι όλα ήταν ακριβώς όπως είναι τώρα, το 1945. Στην πραγματικότητα είναι μια λανθασμένη εντύπωση. Θα αρχίσω με δύο παραδείγματα που δεν έχουν πρόβλημα, είναι βέβαια η Αμερική και το Ηνωμένο Βασίλειο που όντως λειτουργούν όπως έχουν. Ακόμα και για τη Γαλλία υπάρχει μια δυσκολία γιατί υπήρχε μια περίοδος λόγω της κατοχής και αμέσως μετά με το τι έγινε το ’45-’46 και μετά το ’46-58. Στην πραγματικότητα είχαμε μια αλλαγή φάσης όσον αφορά τη δομή της Γαλλίας, γιατί είχαμε κάτι το προσωρινό και μετά ουσιαστικά περάσαμε στην Τέταρτη Δημοκρατία και στη συνέχεια, μετά το ’58, στην Πέμπτη. Άρα είνα μια μικρή τροπολογία. Άμα όμως κοιτάξουμε τα πράγματα που αφορούν π.χ. τη Σοβιετική Ένωση, η Σοβιετική Ένωση θα είναι από το ’45 μέχρι το ’91 αλλά μετά ουσιαστικά θα είναι η Ρωσία η οποία θεωρείται ότι είναι το διάδοχο κράτος της Σοβιετικής Ένωσης.
Τώρα ας περάσουμε σ’ αυτό που θα μας απασχολήσει σ’ αυτό το Masterclass, ειδικά το θέμα την Κίνας. Η Κίνα, όπως βλέπουμε ιστορικά, μπαίνει μέσα στο Συμβούλιο το 1945. Μέχρι το 1949 θα είναι η κλασική Κίνα η οποία είναι εθνική Κίνα και όχι κομμουνιστική. Μετά το 1949 θα περάσουμε στην κομμουνιστική Κίνα αλλά επίσημα θα καθιερωθεί ότι όντως είναι κράτος διάδοχο του προηγούμενου το 1971. Άρα τα πράγματα που έχουμε τώρα, στην πραγματικότητα όσον αφορούν την Κίνα είναι μετά το ’71. Επιμένω πάνω σ’ αυτό γιατί πολύ συχνά έχουμε την εντύπωση ότι έχουμε μια κομμουνιστική χώρα η οποία είναι μέσα στο Συμβούλιο Ασφαλείας από την αρχή, ενώ είναι λάθος, εφόσον έγινε μια αλλαγή μετά από 4 χρόνια και μετά είχαμε μια νέα απόφαση το ’71 γιατί οι δύο Κίνες διεκδικούσαν ακριβώς τα ίδια δεδομένα. Όταν το κοιτάζουμε λοιπόν με αυτόν τον τρόπο καταλαβαίνουμε ότι υπάρχει μία συνέχεια. Η πρώτη συνέχεια που πρέπει να δούμε είναι ότι ουσιαστικά η Κίνα δεν μπαίνει έτσι ομαλά στο Συμβούλιο Ασφαλείας.
Στην πραγματικότητα πρέπει να πάμε πίσω. Πρέπει να πάμε στον Δεύτερο Πόλεμο μεταξύ της Κίνας και της Ιαπωνίας και επειδή είναι ο δεύτερος, υπήρχε βέβαια και ο πρώτος ο οποίος έληξε με τη νίκη της Ιαπωνίας και μάλιστα ταυτόχρονα την απελευθέρωση από τον κινέζικο ζυγό της Κορέας και της Ταϊβάν. Αυτό να το έχουμε στο μυαλό μας γιατί είναι σημαντικό. Στη συνέχεια τα πράγματα θα αρχίσουν, εφόσον έχει γίνει μια διευκρίνιση τέτοιου τύπου και είναι καλό να το θυμόμαστε και για τα ελληνικά δεδομένα, γιατί πολύ συχνά κοιτάζουμε μερικές συνθήκες, βλέπουμε ότι η Ιαπωνία έχει υπογράψει και αυτή αυτές τις συνθήκες, μιλάω συγκεκριμένα για τις Συνθήκες Σεβρών και Λωζάνης που αυτό μας ξαφνιάζει. Αλλά στην πραγματικότητα προέρχεται από το γεγονός ότι έχει ήδη υπογράψει μια συνθήκη με το Ηνωμένο Βασίλειο γιατί μετά τη νίκη της Ιαπωνίας υπάρχει μια παρέμβαση από τρεις μεγάλες δυνάμεις οι οποίες είναι η Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, τότε μιλάμε βέβαια για την Αυτοκρατορία και η Ρωσική Αυτοκρατορία, οι οποίες θα αλλάξουν λίγο τα δεδομένα. Θα ξαναπάρει πίσω ένα κομμάτι γης η Κίνα και θα δώσουν μια μεγαλύτερη αποζημίωση στην Ιαπωνία. Μετά από αυτή την τροποποίηση το Ηνωμένο Βασίλειο έκανε μια συμφωνία με την Ιαπωνία, μην ξεχνάμε ότι τα πράγματα είχαν αλλάξει πριν και με το θέμα της Αλάσκας, η Ρωσία φοβόταν τη Βρετανία, η Βρετανία, ως μεγάλη ναυτική χώρα, έπαιζε ήδη σε αυτή την περιοχή και θέλει να εξασφαλίσει ότι τα πράγματα θα είναι ήρεμα σε σχέση με την Ιαπωνία, πράγμα το οποίο έγινε.
Στη συνέχεια λοιπόν, όταν μπαίνουμε στο 1937 που είναι η αρχή του Δεύτερου Πολέμου μεταξύ της Κίνας και της Ιαπωνίας, πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι ήδη στον Πρώτο Πόλεμο η Ιαπωνία κέρδισε σχετικά εύκολα γιατί είχε κάνει μεγάλες μεταρρυθμίσεις, είχε αλλάξει τη δομή της, ενώ από την πλευρά της Κίνας ήμασταν ακόμα σ’ ένα παλιό σύστημα που δεν μπορούσε να εξελιχτεί τόσο εύκολα. Άρα η Ιαπωνία κατάφερε να νικήσει και στο πλαίσιο του Ναυτικού αλλά και του Στρατού Ξηράς, δεν μπαίνω στις λεπτομέρειες γιατί αυτό θα το δούμε αναλυτικότερα πιο μετά. Αυτό που θέλω να έχετε στο μυαλό σας, είναι ότι επειδή μπαίνουν σ’ αυτή τη διαδικασία το 1937 πρέπει να καταλάβουμε το εξής. Τι γίνεται αλλού, ποιος παίζει με ποιον. Στην πραγματικότητα η Αμερική και η Σοβιετική Ένωση θα βοηθήσουν γρήγορα την Κίνα για να μην υπάρχει μια μεγάλη διαφοροποίηση. Αλλά η μεγάλη αλλαγή δεν γίνεται το ’37 βέβαια, θα γίνει μετά το ’41. Εκεί πέρα η Ιαπωνία κάνει ένα μεγάλο λάθος και είναι η επίθεση στο Pearl Harbor, άρα ουσιαστικά θα έχουμε έναν πόλεμο και με την Αμερική. Εκείνη τη στιγμή η Αμερική θα αποφασίσει να ενισχύσει πολύ περισσότερο την Κίνα και το αποτέλεσμα βέβαια το ξέρουμε στο τέλος, είναι ότι η Κίνα θα αντισταθεί κάπως καλύτερα μετά από αυτή την περίοδο. Είχε αρχίσει ήδη μετά το ’40 και μετά το ’41, το Εθνικό Κόμμα και το Κομμουνιστικό Κόμμα τα είχαν βρει για να αντισταθούν μαζί στην Ιαπωνία αλλά στην πραγματικότητα δεν είχαν αρκετή δύναμη και χρειάζονταν ενισχύσεις από αλλού. Γίνεται μετά η αλλαγή φάσης το ’41 με την επίθεση στο Pearl Harbor. Εκεί τα πράγματα τα οποία βέβαια περίμενε κι ο Churchill πώς και πώς, γιατί ήταν πραγματικά ο μόνος τρόπος να μπουν πραγματικά στον Β’ΠΠ ενεργά οι Αμερικανοί και να παίξουν έναν σημαντικό ρόλο κι ήταν η μόνη ελπίδα που είχε πια ο Churchill για να σωθεί ακόμα και το Ηνωμένο Βασίλειο. Σε αυτή τη φάση γίνεται μια μεγάλη αλλαγή που θα προκαλέσει έναν πόλεμο, μπορούμε να πούμε μάλιστα ότι ο πόλεμος μεταξύ της Κίνας και της Ιαπωνίας από εκείνη τη στιγμή και μετά είναι σαν να ενσωματώνεται στον Β’ΠΠ παρόλο που θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι σχεδόν τρεις διαφορετικοί πόλεμοι. Δηλαδή, ένας πόλεμος μεταξύ αυτών των δύο χωρών, ο κλασικός που είναι στην Ευρώπη κι ένας άλλος που θα διεξαχθεί στον Ειρηνικό Ωκεανό. Άμα όμως το κοιτάξουμε όλο αυτό σε επίπεδο υψηλής στρατηγικής καταλαβαίνουμε ότι είναι ένα ενιαίο πλαίσιο γιατί υπάρχουν πολλοί παίκτες, όπως ειδικά οι Άγγλοι και οι Αμερικανοί που παίζουν στα δύο μέτωπα και αυτό θα καταλήξει σε τι: Ενώ η Ιαπωνία κερδίζει ουσιαστικά, μετά από αυτή την αλλαγή φάσης θα έχει πολύ περισσότερα προβλήματα να αντιμετωπίσει γιατί θα έχουμε και τον πόλεμο του Ειρηνικού. Οι Ιάπωνες είχαν σκεφτεί τον πόλεμο του Ειρηνικού σαν να ήταν ένα παίγνιο του τύπου Go, το είχαν αναλύσει και οι Αμερικανοί για να δουν πώς μπορούν να κάνουν μια σοβαρή κι ανθεκτική αντεπίθεση. Τελικά τα κατάφεραν και στο τέλος θα καταλήξουμε στις δύο ατομικές βόμβες, Χιροσίμα και Ναγκασάκι, οι οποίες δεν θα εξασφαλίσουν αμέσως το τέλος του πολέμου, αλλά στη συνέχεια, γιατί θα είναι 6 Αυγούστου και 9 Αυγούστου, τελικά η Ιαπωνία θα εγκαταλείψει τον πόλεμο τον Σεπτέμβριο. Από κει και πέρα η Ιαπωνία είναι επίσημα χαμένη, πρέπει λοιπόν η Κίνα να ξαναπάρει πίσω όλα τα εδάφη που ήταν κατεχόμενα και εδώ υπάρχει μία κίνηση, η οποία έχει ως εξής: όλοι προσπαθούν να βάλουν την Κίνα μέσα στους μεγάλους τέσσερις νικητές εκείνης της εποχής και γι’ αυτόν τον λόγο στην πραγματικότητα θα είναι κι ένας τρόπος έμμεσος, αλλά σχεδόν άμεσος, από τη στιγμή που αυτοί οι τέσσερις μεγάλοι νικητές θα καταφέρουν να κάνουν τι; Δηλαδή τώρα μιλάμε για ποιους; μιλάμε για το Ηνωμένο Βασίλειο, μιλάμε για την Αμερική, μιλάμε για τη Σοβιετική Ένωση και για την Κίνα. Αυτοί οι τέσσερις, γιατί η Γαλλία ήταν σε εντελώς άλλο μέτωπο και άλλη κατάσταση, εφόσον ουσιαστικά σώθηκε και από την Αμερική λόγω του D-Day κ.τλ. Όταν βλέπουμε αυτό το πράγμα, θέλει να πει ότι προετοιμάζονται ήδη για το μέλλον και θέλουν να έχουν σήμα ισορροπίας, δεν μπορούν να βρουν κάτι το αρμονικό, άρα θεωρούν ότι είναι καλύτερο να μπει η Κίνα παρά να είναι η Ιαπωνία που ούτως ή άλλως είχε κάνει και εγκλήματα πολέμου, τα οποία είναι άκρως απαράδεκτα, βλέπετε Κορέα, Ταϊβάν, ακόμα και στη Μαντσουρία ειδικά.
Όταν λοιπόν το κοιτάζετε αυτό το πράγμα, βλέπετε ότι οι μεγάλες δυνάμεις θέλουν να ενωθούν, θέλουν να βάλουν λοιπόν την Κίνα, αλλά να σκέφτεστε πάντοτε ότι εκείνη την εποχή η Κίνα δεν είναι η Κίνα που γνωρίζετε τώρα. Αλλά τα πράγματα βέβαια φαίνονταν μία πολύ καλή απόφαση εκείνη την εποχή, μετά το ’49 θα αλλάξουν τα πράγματα, θα έχουμε, όπως είπαμε προηγουμένως τις δύο διεκδικήσεις, και τελικά θα έχουμε το επίσημο Κράτος διάδοχο μετά το ’71 και μάλιστα το οποίο θα απαγορεύσει στην άλλη Κίνα να λέγεται Κίνα και θα αναγκάζεται η Ταϊβάν να λειτουργήσει διαφορετικά. Το βλέπουμε ακόμα και με επίσημο τρόπο στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, ακόμα και στους Ολυμπιακούς Αγώνες γι’ αυτούς που βλέπουν τα πράγματα πιο αθλητικά. Αυτό σημαίνει ότι αυτό που ζούμε τώρα στην πραγματικότητα είναι μία απόφαση η οποία προέρχεται από το 1971, η οποία όμως προέρχεται από το 1949, η οποία προέρχεται από το 1945 και ουσιαστικά το υπόβαθρο ξεκινάει το 1937 με την αρχή του Δεύτερου Πολέμου μεταξύ της Κίνας και της Ιαπωνίας. Και από κει τα πράγματα έχουν αλλάξει και υπάρχει αυτό το πλαίσιο γιατί έχει καταλήξει ο πόλεμος με αυτόν τον τρόπο. Γιατί άμα το σκεφτείτε σοβαρά μετά τον Πρώτο Πόλεμο μεταξύ της Κίνας και της Ιαπωνίας, υπενθυμίζω ότι η παρέμβαση που γίνεται από τις τρεις χώρες βρίσκει το Ηνωμένο Βασίλειο να διαφωνεί και γι’ αυτό θα κάνει μία συμμαχία μαζί με την Ιαπωνία, έτσι ώστε να εξασφαλίσει τι γίνεται στον Ειρηνικό. Μετά τα πράγματα αλλάζουν πάλι γιατί αντί να έχουμε τη Ρωσία ως Αυτοκρατορία, έχουμε πάλι τη Σοβιετική Ρωσία, η οποία θα αλλάξει τα δεδομένα και θα τα κοιτάξει κάπως διαφορετικά. Αυτό θα μας οδηγήσει, όπως είπαμε, στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, Γιάλτα κ.τ.λ. Αυτά είναι γνωστά. Αυτό όμως που έχει σημασία για μας είναι να καταλάβουμε ότι αν η Κίνα είναι στο Συμβούλιο Ασφαλείας, είναι γι’ αυτόν τον λόγο. Άμα το αναλύσουμε τώρα, θα καταλάβουμε ποιο είναι το πρόβλημα της Κίνας όταν θέλουμε π.χ. τώρα να βάλουμε την Ιαπωνία. Γιατί στις χώρες που θέλουμε να βάλουμε στο Συμβούλιο Ασφαλείας, τουλάχιστον στις σοβαρές υποψηφιότητες, υπάρχει βέβαια η Ινδία, υπάρχει και η Βραζιλία, αλλά υπάρχει και η Ιαπωνία. Υπάρχει βέβαια και η Αφρικανική Ένωση, αλλά ως Ένωση σαν ιδέα, αλλά αυτό είναι ένα άλλο πράγμα. Αλλά για τις τρεις χώρες είναι αυτές οι συγκεκριμένες. Άρα βλέπετε ότι για το θέμα της Ιαπωνίας είναι αδύνατο να μη θυμούνται τι έχει γίνει. Από την άλλη πλευρά πρέπει να καταλάβετε επίσης ότι μετά τον πόλεμο της Κορέας και ξέρουμε ακριβώς και ποια ήταν η θέση της Ελλάδας και πώς παίξαμε για να είμαστε και στο ΝΑΤΟ, το λέω για να το χαρεί κάποιος που πάντοτε θυμάται τις χρονολογίες, πρέπει να καταλάβουμε ότι τα πράγματα είχαν αλλάξει γιατί η Αμερική ήταν με την Κορέα, ήταν βέβαια και με την Ταϊβάν, άρα αυτό βλέπουμε ότι σχετίζεται με τον Πρώτο Πόλεμο μεταξύ της Κίνας και της Ιαπωνίας κι είναι λίγο διαφορετικό. Ο Δεύτερος άλλαξε αρκετά τα δεδομένα για να περάσουμε σε αυτό, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι τώρα που ξαναπεράσαμε σ’ ένα άλλο πλαίσιο όπου έχουμε ουσιαστικά στην Άπω Ανατολή μια μεγάλη συμμαχία απ’ αυτές τις χώρες που λειτουργούν μέσα στο πλαίσιο του Rimland. Είναι χώρες οι οποίες έχουν πρόσβαση στη θάλασσα, άρα η θάλασσα έχει πρόσβαση σε αυτές, μάλιστα είναι ο Ωκεανός, και μπορούν να έχουν ένα συμμαχικό πλαίσιο με την Αμερική. Άλλωστε θεωρούμε ότι αυτή η Άπω Ανατολή είναι ουσιαστικά η Ευρώπη της Ασίας, άμα θέλετε να δείτε το ανάλογο με τον Ειρηνικό σε σχέση με την Ευρώπη με τον Ατλαντικό. Άρα το βλέπουμε αυτό κάπως συμμετρικά, ενώ στο Heartland παραμένει η Ρωσία βέβαια μαζί με την Κίνα. Όταν το κοιτάζουμε με αυτόν τον τρόπο, καταλαβαίνουμε τώρα γιατί διστάζει και η Κίνα να μπει σε αυτό το παίγνιο, γιατί είναι σαν να επανέρχεται η Ιαπωνία σε σχέση με αυτά τα δεδομένα που είχαμε προηγουμένως. Για τους άλλους είναι μία διορθωτική κίνηση. Σε κάποια φάση θα περάσουμε σε αυτό το στάδιο, απλώς ήθελα να αναλύσουμε μέσα σε αυτό το Μasterclass τους λόγους για τους οποίους βλέπουμε την Κίνα τώρα, ποιος είναι ο ρόλος της σε σχέση με αυτό το παίγνιο που είναι πολύπλοκο γιατί είναι σε πολύ υψηλό επίπεδο και παίζει το εντελώς θέμα της Υψηλής Στρατηγικής για να καταλάβουμε ότι δεν είναι απλώς χώρες και υποψηφιότητες, έχουν ένα στρατηγικό βάθος, έχουν μία στρατηγική διπλωματία, που είναι πολύ στρατηγική, δεν παίζουν μόνο διπλωματικά και αυτό μας εξηγεί γιατί υπάρχει τόσο μεγάλη δυσκολία για να κάνουμε μία αλλαγή δομική για το Συμβούλιο Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Βέβαια θα θέλαμε να αλλάξουμε και τον Οργανισμό, αλλά τώρα βλέπουμε και το βλέπουμε βέβαια και με το θέμα της Ουκρανίας με τη Ρωσία, επειδή έχουμε μέσα στα μόνιμα μέλη που έχουν δικαίωμα να έχουν βέτο, άρα το δικαίωμα αρνησικυρίας, να το εξασκούν ακόμα και όταν τους αφορά. Και αυτό μπλοκάρει όλη τη διαδικασία. Δεν ξέρω αν θα περάσουμε, γιατί το μελετάμε ήδη, να έχουμε μία έννοια της πλειοψηφίας. Αλλά θα πρέπει να καταλάβουμε ότι επειδή έχουμε αυτές τις πέντε χώρες και ειδικά την Κίνα και τη Ρωσία που μπορούν να παίξουν με αυτόν τον τρόπο, έχουν την τάση να μπλοκάρουν τα πράγματα για να μην υπάρχει μία εξέλιξη και να μην βρεθούν σε μία κατάσταση την οποία δεν θα μπορούν να ελέγχουν, γιατί δεν θα υπάρχει πια η έννοια του βέτο. Αυτά είναι τα δεδομένα που θα αναλύσουμε τώρα.