Τηλεγράφημα από την Πρεσβεία στην Κύπρο προς την Αμερικανική Κυβέρνηση

Λευκωσία,13 Φεβρουαρίου 1964, 1:45 π.μ.

732 {….}

1. Τις τελευταίες ημέρες, καταφέραμε να ξεκαθαρίσουμε τις προτάσεις μας για την Κύπρο με τη Βρετανική, την Ελληνική και την Τουρκική Κυβέρνηση. {…}
2. {…}
3. Ενώ συναντιόμασταν, γίνονταν μάχες σε διάφορα σημεία του νησιού με αρκετούς νεκρούς και τραυματίες, Έλληνες και Τούρκους. {…} Η Κύπρος είναι πεδίο μάχης. {…}
4. {…} Ο Μακάριος φαινόταν πρόθυμος να εξετάσει την πρότασή μας. Σήμερα το απόγευμα το ψυχωτικό στοιχείο στο κυπριακό δράμα αναδείχθηκε πλήρως και η ατμόσφαιρα κρύωσε.
5. {…}
6. Δεδομένου του γεγονότος ότι το ποσοστό των δολοφονιών αυξάνεται σταθερά και ότι ο ρυθμός των συγκρούσεων αυξάνεται, μια τέτοια συμπεριφορά από τον Μακάριο είναι εγκληματικά ανόητη.
7. Εν όψει αυτού, ο Βρετανός Ύπατος Αρμοστής και εγώ μιλήσαμε στον Μακάριο και στους εξτρεμιστές υπουργούς του με τρόπο που δεν ήταν εξοικειωμένος με τον διπλωματικό λόγο. {…}
8. {…}
9. Νομίζω ταρακουνήσαμε τον Αρχιεπίσκοπο. Ακόμα και τα γένια του έμοιαζαν χλωμά. {…} Οι δύο υπουργοί που οδήγησαν τη συζήτηση από την κυπριακή πλευρά—ο Κληρίδης και ο Παπαδόπουλος—είναι φανατικοί και ξεπερνούν τα όρια. {…} Και οι δύο έχουν επίσης κάποιο κομμουνιστικό χρωματισμό στο υπόβαθρό τους.
10. {…} Αν ο Αρχιεπίσκοπος είναι τόσο φοβισμένος όσο νομίζω ότι είναι, ίσως μπορέσουμε να σώσουμε κάτι αύριο το πρωί. {…}
11. {…} Ή μήπως θέλει να περάσει τα ζητήματα στα Ηνωμένα Έθνη με την ελπίδα να προσελκύσει αρκετή υποστήριξη από το σοβιετικό μπλοκ και την αφροασιατική υποστήριξη για να φέρει σε δύσκολη θέση τους Τούρκους ενώ το νησί συνεχίζει να καταρρέει;
12. Από απόψε η Κύπρος βρίσκεται πολύ κοντά στην εμφύλια διάλυση. {…} Μια μάχη έγινε σήμερα σε μια πόλη που μέχρι τώρα ήταν ήσυχη^. γύρω στους 5.000 Τούρκων είναι περικυκλωμένοι. Υπήρξαν θύματα και από τις δύο πλευρές. Ο ρυθμός επιταχύνεται και ένα γενικό λουτρό αίματος επικρέμαται σχεδόν πάνω από τον ορίζοντα.
13. {…}
14. {…} Από τις συνομιλίες μου στην Άγκυρα, είμαι πεπεισμένος ότι αν ο Μακάριος είναι αρκετά ανόητος για να πάει στο Συμβούλιο Ασφαλείας και να προσπαθήσει για ένα ψήφισμα με σκοπό να εμποδίσει τους Τούρκους να ασκήσουν τα δικαιώματά τους επέμβασης, χωρίς πρώτα να ασχοληθεί με την εσωτερική κατάσταση μέσω της οργάνωσης μιας διεθνούς δύναμης, είναι πιθανό να πυροδοτήσει μια αποφασιστική τουρκική αντίδραση. Οι Τούρκοι μπορεί να κινηθούν και οι Έλληνες θα απαντήσουν.
15. {…}
16. Μια πιθανότητα αποτροπής ενός ελληνοτουρκικού πολέμου είναι να πειστούν και οι δύο κυβερνήσεις να ασκήσουν τα δικαιώματα μονομερούς επέμβασης που τους παραχωρήθηκαν βάσει των Συνθηκών Εγγύησης του 1960 και να εισέλθουν στην Κύπρο ειρηνικά και μαζί για να σταματήσουν την καταστροφή της ελληνικής και της τουρκικής κοινότητας. Αυτό προφανώς δεν θα ήταν εφικτό παρά μόνο μετά τις ελληνικές εκλογές που θα γίνουν την Κυριακή.
17. {…}
18. Μια πιθανότητα αποτροπής ενός ελληνοτουρκικού πολέμου είναι να πειστούν και οι δύο κυβερνήσεις να ασκήσουν τα δικαιώματα μονομερούς επέμβασης που τους παραχωρήθηκαν βάσει των Συνθηκών Εγγύησης του 1960 και να εισέλθουν στην Κύπρο ειρηνικά και μαζί για να σταματήσουν την καταστροφή της ελληνικής και της τουρκικής κοινότητας. Αυτό προφανώς δεν θα ήταν εφικτό παρά μόνο μετά τις ελληνικές εκλογές που θα γίνουν την Κυριακή.
19. {…}

Wilkins

 Σε πιστή μετάφραση από τα επιλεγμένα σημεία του κειμένου που είναι αναδημοσιευμένο στον σύνδεσμο:  https://lygeros.org/77050-en/, συντεταγμένου στην αγγλική γλώσσα, η επαρκής γνώση της οποίας βεβαιώνεται σύμφωνα με το άρθρο 36 παρ.2 στοιχ. β) και γ) του Κώδικα Δικηγόρων.

Λάρισα, 30-07-2024
Η μεταφράσασα, βεβαιούσα και επικυρούσα δικηγόρος Ι.Τ.
Επιμέλεια Στ. Παπαχατζή