Τηλεγράφημα από το Υπουργείο Εξωτερικών στην Πρεσβεία στην Τουρκία

Washington, 5 Ιουνίου 1964, 12:15 π.μ.

1296 {…}

“Αγαπητέ κ. Πρωθυπουργέ:

Ανησυχώ σοβαρά για τις πληροφορίες που είχα μέσω του Πρέσβη Hare από εσάς και τον Υπουργό Εξωτερικών σας ότι η Τουρκική Κυβέρνηση εξετάζει μια απόφαση να παρέμβει με στρατιωτική δύναμη για να καταλάβει ένα τμήμα της Κύπρου. {…} Ο Πρέσβης Hare έχει επισημάνει ότι έχετε αναβάλει την απόφασή σας για λίγες ώρες προκειμένου να λάβετε τις απόψεις μου. {…} Ως εκ τούτου, πρέπει πρώτα να σας παροτρύνω να αποδεχτείτε την ευθύνη για πλήρη διαβούλευση με τις Ηνωμένες Πολιτείες πριν αναληφθεί οποιαδήποτε τέτοια ενέργεια.

Έχω την εντύπωση ότι πιστεύετε ότι μια τέτοια επέμβαση της Τουρκίας είναι επιτρεπτή σύμφωνα με τις διατάξεις της Συνθήκης Εγγύησης του 1960. {…}

Πρέπει να επιστήσω την προσοχή σας, κύριε Πρωθυπουργέ, και τις υποχρεώσεις του ΝΑΤΟ. Δεν υπάρχει αμφιβολία στο μυαλό σας ότι μια τουρκική επέμβαση στην Κύπρο θα οδηγούσε σε στρατιωτική εμπλοκή μεταξύ τουρκικών και ελληνικών δυνάμεων. Ο υπουργός Εξωτερικών Rusk δήλωσε στην πρόσφατη συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου του ΝΑΤΟ στη Χάγη ότι ο πόλεμος μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας πρέπει να θεωρηθεί ως «κυριολεκτικά αδιανόητος». Η προσχώρηση στο ΝΑΤΟ, στην ουσία της, σημαίνει ότι οι χώρες του ΝΑΤΟ δεν θα διεξάγουν πόλεμο μεταξύ τους. Η Γερμανία και η Γαλλία έχουν θάψει αιώνες αντιπαλότητας και εχθρότητας για να γίνουν σύμμαχοι του ΝΑΤΟ. Δεν μπορούμε να περιμένουμε τίποτα λιγότερο από την Ελλάδα και την Τουρκία. Επιπλέον, μια στρατιωτική επέμβαση στην Κύπρο από την Τουρκία θα μπορούσε να οδηγήσει σε άμεση εμπλοκή της Σοβιετικής Ένωσης. Ελπίζω ότι θα καταλάβετε ότι οι σύμμαχοί σας στο ΝΑΤΟ δεν είχαν την ευκαιρία να εξετάσουν εάν έχουν υποχρέωση να προστατεύσουν την Τουρκία από τη Σοβιετική Ένωση εάν η Τουρκία κάνει ένα βήμα που οδηγεί σε σοβιετική επέμβαση χωρίς την πλήρη συναίνεση και κατανόηση των Συμμάχων της στο ΝΑΤΟ. {…}

Θα ήθελα επίσης, κύριε Πρωθυπουργέ, να επιστήσω την προσοχή σας στη διμερή συμφωνία μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Τουρκίας στον τομέα της στρατιωτικής βοήθειας. Σύμφωνα με το Άρθρο IV της Συμφωνίας με την Τουρκία του Ιουλίου 1947, η κυβέρνησή σας απαιτείται να λάβει τη συγκατάθεση των Ηνωμένων Πολιτειών για τη χρήση στρατιωτικής βοήθειας για σκοπούς άλλους από αυτούς για τους οποίους παρασχέθηκε αυτή η βοήθεια. {…}

Μπορείτε να θεωρήσετε ότι αυτό που είπα είναι πολύ αυστηρό και ότι αδιαφορούμε για τα τουρκικά συμφέροντα στην κατάσταση στην Κύπρο. {…}

Αλλά σίγουρα γνωρίζετε ότι η πολιτική μας έχει προκαλέσει τις πιο ζωηρές δυσαρέσκειες στην Αθήνα (όπου έχουν στραμμένες διαδηλώσεις εναντίον μας) και έχει οδηγήσει σε μια βασική αποξένωση μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου. {…}

{…} Όχι μόνο θα περιλαμβάνουν σίγουρα πόλεμο μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας, αλλά θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν ευρύτερες εχθροπραξίες λόγω των απρόβλεπτων συνεπειών που θα μπορούσε να έχει μια μονομερής επέμβαση στην Κύπρο. {…} Δυστυχώς, λόγω των ειδικών συνθηκών της παρούσας συνταγματικής μας θέσης, δεν μπορώ να φύγω από τις Ηνωμένες Πολιτείες. {…}

Ειλικρινά, Lyndon B. Johnson”

Rusk

Σε πιστή μετάφραση από τα επιλεγμένα σημεία του κειμένου που είναι αναδημοσιευμένο στον σύνδεσμο: https://lygeros.org/77326-en/, συντεταγμένο στην αγγλική γλώσσα, η επαρκής γνώση της οποίας βεβαιώνεται σύμφωνα με το άρθρο 36 παρ.2 στοιχ. β) και γ) του Κώδικα Δικηγόρων.

Λάρισα, 05-08-2024
Η μεταφράσασα, βεβαιούσα και επικυρούσα δικηγόρος Ι.Τ.
Επιμέλεια Στ. Παπαχατζή