Τηλεγράφημα από την Πρεσβεία στην Ελλάδα προς το Υπουργείο Εξωτερικών

Αθήνα, 25 Αυγούστου  1964. 9:30 μ.μ.

405. {…} Embtel 399.

1. Συνάντηση με τον Παπανδρέου έγινε στο Καστρί με παρόντες τον γιο του, Ανδρέα και τον Dan Brewster. Ο Παπανδρέου είπε ότι ο Μακάριος έρχεται μετά από πρόσκληση του Πρωθυπουργού και ότι θα έβλεπε επίσης τον Βασιλιά πριν φύγει απόψε.
2. {…} ενώ την ίδια στιγμή ο Κυπριανού έλεγε ότι δεν μπορεί να υπάρχει βάση στο νησί και ο Μακάριος έλεγε στον Τύπο της Λευκωσίας ότι η στάση της Κύπρου για τη σοβιετική στρατιωτική βοήθεια παρέμεινε αμετάβλητη.
3. Ο Παπανδρέου απάντησε ότι βρισκόταν σε μάχη μέχρι θανάτου με τον Μακάριο και έπρεπε να κάνει αυτές τις τακτικές «κινήσεις».{…} Εάν αυτός (ο Παπανδρέου) είχε έγκριση από εμάς για την προσφορά του, τότε θα μπορούσε να διαφωνήσει με τον Μακάριο, {…} Επιπλέον, όσο υπάρχει μια «αυθόρμητη» σοβιετική προσφορά για να αποτρέψει την επίθεση της Τουρκίας στην Κύπρο, δεν θα μπορούσε να καταδικάσει τον Μακάριο για την αποδοχή της. Αναρωτήθηκα αν η σοβιετική προσφορά ήταν αυθόρμητη ως απάντηση στις εκκλήσεις του Μακαρίου. Θυμήθηκα επίσης τη δήλωσή του πριν από πολλές μέρες ότι, εάν ο Μακάριος συνάψει συμμαχία με τους Σοβιετικούς, οι δρόμοι θα χωρίζονταν.
4. {…} Καθώς κανείς δεν προσφέρει εγγυήσεις ότι η Τουρκία δεν θα επιτεθεί, η θέση του Παπανδρέου έγινε εξαιρετικά δύσκολη απέναντι στον Μακάριο. Επιβεβαίωσε, ωστόσο, ότι η Ελλάδα δεν θα αλλάξει τη θέση της στην εξωτερική πολιτική και εάν ο Μακάριος αναλάμβανε δεσμεύσεις έναντι των Σοβιετικών, θα απέσυρε τις ελληνικές δυνάμεις.
5. {…}
6. Στη συνέχεια, ο Ανδρέας Παπανδρέου μίλησε για τον ποταπό τρόπο με τον οποίο ο Τύπος στην Κύπρο και στην Αθήνα επιτίθεντο στην κυβέρνηση Παπανδρέου επειδή έστω εξέταζε τη βάση των διαπραγματεύσεων.Η θέση του Παπανδρέου στο νησί καταστράφηκε ολοσχερώς επειδή ο Μακάριος διέδιδε ότι ο Παπανδρέου είχε προδώσει την κυπριακή υπόθεση.Στη συνέχεια, ο Πρωθυπουργός δήλωσε ότι η τακτική του ήταν να προσπαθήσει να αφοπλίσει τον Μακάριο.
7. {…}

  α. Ότι δεν υπάρχουν δεσμοί με τους Σοβιετικούς ή δεσμεύσεις απέναντί ​​τους. Πρόσθεσε ότι θα καταστήσει σαφές στον Μακάριο ότι οι Έλληνες δεν μπορούν να πολεμήσουν στο πλευρό της ΕΣΣΔ.

  β. {…}

  γ. Αυτός ο κοινός στόχος θα ήταν η ένωση και όχι η ανεξαρτησία.

8. {…}

  α. {…}

  β. Ο Παπανδρέου περίμενε να βρεθεί αποδεκτό σχέδιο στη Γενεύη, αλλά αυτό δεν επιτεύχθηκε.

  γ. Μετά τους βομβαρδισμούς της Μανσούρα, μια συμφωνία που θα ικανοποιούσε τις τουρκικές ανάγκες και θα ήταν αποδεκτή από τον Μακάριο και τον κυπριακό λαό έγινε πολύ πιο δύσκολο να επιτευχθεί.

  δ. Αν και όλοι στο νησί είναι πεπεισμένοι ότι δεν θα υπήρχε βάση, ο Παπανδρέου, ανέλαβε την πλήρη ευθύνη για το μέγεθος της βάσης των βρετανικών βάσεων στην επιστολή του προς τον κ. Acheson (ακόμη μία απόδειξη ότι διαφωνεί με τον Μακάριο). {…}  Του είπαν ότι οι Τούρκοι επιμένουν στην κυριαρχία όποιας βάσης και αν αποκτήσουν και ως εκ τούτου η συμφωνία είναι αδύνατη. Δεν μπορούσε να δεχτεί κυρίαρχη βάση. {…}

  ε. {…} Ο Acheson έχει ενημερωθεί γι’ αυτό και παρόλο που ο Παπανδρέου δεν είχε καμία ελπίδα ότι θα μπορούσε να γίνει αποδεκτό, θα ήταν επιθυμητό. Ήταν πρόθυμος να διώξει τον Μακάριο.

9. {…} Όσον αφορά τους Σοβιετικούς, τόνισε ότι θα απαιτούσε από τον Μακάριο να μην αναλάβει δεσμεύσεις. Επανέλαβε ότι αν αναλάβει δεσμεύσεις, ο ελληνικός στρατός θα εγκαταλείψει την Κύπρο.
10. {…} πρόσθεσε ότι ο Μακάριος δεν είχε γαλήνη στην τακτική του {…}
11. {…} Ο Παπανδρέου είπε ότι θα κάνει ισχυρή δήλωση στον Μακάριο κατά των προκλήσεων.
12. Ο Παπανδρέου είπε ότι συνειδητοποίησε τι πρόβλημα είχε με τον Μακάριο και ότι πρότεινε την ενίσχυση των ελληνικών στρατιωτικών δυνάμεων στο νησί για να εξασφαλιστεί η ειρήνευση του νησιού και να κάνει ό,τι μπορούσε για να ενισχύσει την επιρροή της Ελληνικής Κυβέρνησης στον Κυπριακό Τύπο και την κοινή γνώμη. {…} Η αυθόρμητη αντίδραση του Παπανδρέου ήταν «θέλετε η Ελλάδα να ελέγχει το νησί και όμως δεν θέλετε να παραδοθούν αεροπλάνα.Αν δεν τους στείλει η Ελληνική Κυβέρνηση, ο Μακάριος θα πει ότι θα τα πάρει από άλλα μέρη».
13. Η συνάντηση ολοκληρώθηκε με τον Πρωθυπουργό να επαναλαμβάνει ότι βρισκόταν σε αγώνα θανάτου με τον Μακάριο και ότι ήλπιζε ότι θα του έδινα χρόνο να τακτοποιήσει τα πράγματα με τον Μακάριο σήμερα και να αναφερθεί στην Washington μετά τα γεγονότα του σημερινού απογεύματος.
14. {…} αυτό θα ήταν πολύ κακό για την ελληνική εικόνα.Ο Παπανδρέου δήλωσε ότι μπορώ να είμαι βέβαιος ότι δεν θα υπάρξει κομμουνιστής Δήμαρχος Αθηναίων.

Σχόλιο: Κύριος σκοπός της κλήσης μου ήταν να τον δυναμώσω εναντίον του Μακαρίου και να του πω ότι ήμουν ειλικρινά δυσαρεστημένος με τη δημόσια στάση του. {…}

Labouisse

Πιστή μετάφραση από τα επιλεγμένα σημεία του κειμένου που είναι αναδημοσιευμένο στον σύνδεσμο:  https://lygeros.org/76819-en/, συντεταγμένο στην αγγλική γλώσσα, η επαρκής γνώση της οποίας βεβαιώνεται σύμφωνα με το άρθρο 36 παρ.2 στοιχ. β) και γ) του Κώδικα Δικηγόρων.

Λάρισα, 10-08-2024
Η μεταφράσασα βεβαιούσα και επικυρούσα δικηγόρος Ι.Τ.
Επιμέλεια Στ. Παπαχατζή