Πρακτικά συνομιλίας

Washington, 9 Οκτωβρίου 1964.

ΘΕΜΑ: ΚΥΠΡΟΣ

ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ {…}

Ο Γραμματέας έδειξε στον κ. Galo Plaza ένα αντίγραφο του κοινού ανακοινωθέντος Τουρκίας-Σοβιετικής Ένωσης και σημείωσε ότι οι Σοβιετικοί φαίνεται να έχουν προχωρήσει περισσότερο στην υποστήριξη της τουρκικής θέσης για το απαραβίαστο των συνθηκών από ό,τι είχαμε στο κοινό ανακοινωθέν που εκδόθηκε μετά την επίσκεψη Inonu στην Washington. {…} Ο Γραμματέας εξέφρασε τη σκέψη ότι η σοβιετική αντίδραση στη δήλωση Κυπριανού μαζί με τον τόνο του Τουρκοσοβιετικού ανακοινωθέντος μπορεί να είναι κάπως αποθαρρυντική για τους Ελληνοκύπριους. Ο κ. Galo Plaza είπε ότι είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τι είδους Ένωση συζητείται καθώς ο ορισμός του Μακαρίου είναι αρκετά διαφορετικός από αυτόν των Ελλήνων. {…} Έχει την εντύπωση ότι η Ελλάδα πίεσε τον Μακάριο να καταλήξει σε έναν τέτοιο ορισμό μαζί τους, αλλά ότι ο Μακάριος απέφυγε με επιτυχία μια απάντηση. {…} Περιέγραψε τον Μακάριο ως το κεφάλι και τους ώμους πάνω από κάθε άλλο Έλληνα ηγέτη, στην πραγματικότητα έναν «Mr. Κύπρος» που ήταν ικανός να διοικήσει και την Ελλάδα. {…} Ο Plaza είπε ότι φρόντισε,  μετά τη Διάσκεψη των Αδέσμευτων του Καΐρου, ότι ο Αρχιεπίσκοπος έπρεπε να είναι ευέλικτος αφού οι Τουρκοκύπριοι ήταν στριμωγμένοι και μόνο αυτός είχε περιθώρια ελιγμών. Ο Μακάριος συμφώνησε. Νωρίτερα, εξήγησε ο Plaza, είχε παρόμοια εμπειρία με τον Μακάριο σε σχέση με τον οικονομικό αποκλεισμό μετά τα Κόκκινα-Μανσούρα. {…}  Στη συνέχεια, ο Αρχιεπίσκοπος έγραψε προσωπικά το πρόγραμμα πέντε σημείων του για να αμβλύνει τον οικονομικό αποκλεισμό και να προσφέρει αμνηστία στους Τούρκους. {…} Σχετικά με την Τουρκία και τους Τουρκοκύπριους, ο Plaza σημείωσε ότι ο Inonu και η τουρκική ηγεσία του είπαν πολύ αποφασιστικά ότι πρέπει να βρουν μια διέξοδο από το Κυπριακό, αλλά ότι πρέπει να είναι με έντιμα κίνητρα. {…} Ο Plaza είπε ότι διαβίβασε στους Τούρκους ότι ήταν εντελώς αντίθετος σε οποιονδήποτε φυσικό διαχωρισμό των κοινοτήτων σε ένα σχέδιο ομοσπονδίας και ότι δεν θα δεχόταν τη διχοτόμηση ως βάση για συζήτηση, καθώς θεωρούσε ως εντελώς εξωπραγματικά ελληνοτουρκικά σύνορα μέσω Κύπρου, με ελληνοτουρκικές σχέσεις να εξαρτώνται από τους απρόβλεπτους και ασταθείς Κύπριους.

Ο Plaza είπε ότι ζήτησε από τον Inonu, και αργότερα από την κυβέρνηση της Αθήνας, απόψεις σχετικά με μια ανεξάρτητη, αδέσμευτη, αποστρατιωτικοποιημένη Κύπρο. {…} Οι Τούρκοι, σημείωσε, είναι σίγουρα κατά της στιγμιαίας ένωσης που θα σήμαινε πόλεμο με την Ελλάδα. Οι Άγγλοι τον ρώτησαν γιατί δεν θα έπρεπε να είναι δυνατό να γίνει ένωση με την κατάληψη του νησιού από τον Γρίβα και τους 10.000 Έλληνες στρατιώτες εκεί. {…} Ο Galo Plaza σημείωσε ότι οι Έλληνες έχουν μιλήσει να δώσουν στους Τούρκους ένα από τα μικρά νησιά τους κοντά στην Κύπρο για μια στρατιωτική βάση με μίσθωση 50 ετών. {…} Ο Galo Plaza αναφέρθηκε τότε στη Γενεύη και είπε ότι η προσπάθεια του Acheson δημιούργησε την εντύπωση ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και όχι τα Ηνωμένα Έθνη είχαν την κύρια πρωτοβουλία.    Ο Υπουργός παρατήρησε παρεμπιπτόντως ότι εφόσον τα πράγματα αλλάζουν τόσο γρήγορα αυτές τις μέρες, μια μίσθωση 50 ετών σε μια βάση θα φαινόταν αρκετά μεγάλη για έναν 80χρονο πρωθυπουργό. {…} Σημείωσε, ωστόσο, ότι ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος είπε ότι είχε ρωτήσει τρεις φορές τον Μακάριο εάν μπορούσε να δεχτεί τη δέσμευση μιας από τις βρετανικές βάσεις στο ΝΑΤΟ. Ο Μακάριος δεν το απέρριψε ούτε οι Άγγλοι. {…} Όταν ο κ. Ball ρώτησε εάν το Κυπριακό Σύνταγμα απαιτούσε ότι, εάν οι Βρετανοί εγκαταλείψουν τις βάσεις τους, πρέπει να παραδοθούν στην Κυβέρνηση της Κύπρου, ο Plaza είπε ότι αυτό δεν θα περιπλέξει τη νατοϊκοποίηση της βάσης, καθώς σε κάθε περίπτωση θα γινόταν μέσω του Μακάριου. {…}

Πιστή μετάφραση από τα επιλεγμένα σημεία του κειμένου που είναι αναδημοσιευμένο στον σύνδεσμο: https://lygeros.org/77008-en/, συντεταγμένο στην αγγλική γλώσσα, η επαρκής γνώση της οποίας βεβαιώνεται σύμφωνα με το άρθρο 36 παρ.2 στοιχ. β) και γ) του Κώδικα Δικηγόρων.

Λάρισα, 10-08-2024
Η μεταφράσασα βεβαιούσα και επικυρούσα δικηγόρος Ι.Τ.
Επιμέλεια Στ. Παπαχατζή