Σ’ αυτές τις κρίσιμες ημέρες, βλέπουμε τα πρώτα βήματα μιας ουσιαστικής μεταρρύθμισης της ευρωπαϊκής οντότητας. Διότι μια ένωση που αρχικά ήταν αποκλειστικά ένα οικονομικό σύστημα, το οποίο μετατράπηκε σε νομισματικό σχετικά πρόσφατα, ανιχνεύει τώρα τον πολιτικό της ορίζοντα. Σ’ αυτήν την έρευνα ουσίας υπάρχουν καταλυτικά στοιχεία διαφόρων ειδών όπως η διεύρυνση ή ακόμα και το ιρακινό πρόβλημα. Απλοϊκά, βέβαια, δεν υπάρχει άμεσος συσχετισμός μεταξύ των στοιχείων αυτών. Στην πολεμολογική φάση όμως, όλα είναι συνδεδεμένα. Η κρισιμότητα της στιγμής προκαλεί έναν απρόβλεπτο συντονισμό ακραίων καταστάσεων.

Εδώ και χρόνια, η Ευρώπη ακολουθεί μια κλασική πορεία μέσα από την οποία η διεύρυνση αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο με θετικά αποτελέσματα. Τα πρώτα κράτη με τον χρόνο έγιναν 6 (1957), 9 (1973), 10 (1981), 12 (1986), 15 (1995) και θα γίνουν 25 το 2004. Βλέπουμε, λοιπόν, ότι αυτή η μέθοδος όχι μόνο είναι αποτελεσματική, τουλάχιστον για τους Ευρωπαίους αξιωματούχους, αλλά και αναπτύχθηκε θεαματικά όσον αφορά στο ποσοστό. Αυτό βέβαια είναι ενδεικτικό της ευρωπαϊκής στρατηγικής. Όμως αναπόφευκτα αυτή έχει τα όριά της.

Τα όρια αυτά δεν είναι μόνο γεωγραφικά όπως το είχαν σκεφτεί οι ειδικοί της κλασικής περιόδου. Με την απόκτηση ενός οικονομικού βάρους, η Ευρώπη ανακαλύπτει και τις γεωστρατηγικές επιπτώσεις. Η διεύρυνση που δεν είναι παρά ένα τεχνικό πρόβλημα εσωτερικά, γίνεται σε μια περίοδο κρίσης, ένα στοιχείο που αναγκάζει την Ευρώπη να εξετάσει τον ρόλο της βέβαια, αλλά και την ουσία της. Με άλλα λόγια, τι σημαίνει Ευρώπη;

Σ’ αυτό το κρίσιμο ερώτημα υπάρχουν πολλές απαντήσεις που ανήκουν σε διάφορες τάσεις και γενικές γεωστρατηγικές. Εδώ δεν θέλουμε να τις αναλύσουμε, απλώς επισημαίνουμε την ύπαρξή τους. Διότι αν δεν υπάρχει μια ενιαία θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το πρόβλημα της διεύρυνσης δεν έχει την ίδια έννοια για όλα τα κράτη-μέλη. Το ίδιο ισχύει και για τα κράτη που έχουν υποβάλει την υποψηφιότητά τους. Δεν μπορούν πια να διαχωρίσουν τα θετικά και τα αρνητικά σημεία της Ευρώπης σε σχέση με την κρατική τους πολιτική. Άρα, αν εξετάσουμε εσωτερικά τη διεύρυνση, παρουσιάζεται ως κίνδυνος για την κοινή γνώμη ενώ εξωτερικά παρουσιάζεται σαν πίεση ενοποίησης.

Η δυναμική της διεύρυνσης προκαλεί μια σταθεροποίηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η θέση της στο παγκόσμιο επίπεδο, αν και ακόμα μη ενιαία, έχει δυναμώσει και αποκτήσει μια ανεξαρτησία που δεν είχαν υπολογίσει οι πιο αισιόδοξες προβλέψεις. Κι αν πολλά άτομα βλέπουν μόνο τις δυσκολίες, πρέπει να συνειδητοποιήσουν την πολυπλοκότητα της Ευρώπης και τα επιτεύγματά της.

Το ιρακινό πρόβλημα δεν είναι απομονωμένο, έχει προέκταση σε διάφορα επίπεδα και ειδικά πάνω στον ρόλο της Ευρώπης. Στον ρόλο της ως γεωστρατηγική οντότητα μέσα στον κόσμο. Διότι ο πόλεμος με τα ανατρεπτικά του χαρακτηριστικά επιταχύνει αναγκαστικά την εξέλιξή της. Οι πιέσεις που υφίσταται η Ευρώπη όχι μόνο για να δεχτεί τις αμερικανικές αποφάσεις αλλά και για να τις προωθήσει είναι απίστευτες. Κι αν μερικοί θεωρούν ότι τα κράτη της ειρήνης απέτυχαν, μια πιο προσεχτική ματιά στις πρόσφατες αποφάσεις αποδεικνύει ότι για πρώτη φορά στην ιστορία της, η Ευρώπη αντιστάθηκε αποφασιστικά και αποτελεσματικά όχι για να γίνει ένας πόλεμος που ήταν αναπόφευκτος, αλλά για να αποδείξει ότι δεν υπάρχει μόνο ένα βλέμμα στον κόσμο.