Όπως το έγραψε ο Noam Chomsky σε μια από τις πρόσφατες γεωπολιτικές του αναλύσεις, όταν επιλέγουμε τυχαία ένα ζευγάρι ιστορικών περιπτώσεων και αναρωτιόμαστε αν υπάρχουν διαφορές ή ομοιότητες, η απάντηση είναι πάντα και ναι και όχι. Μια αναλυτική μελέτη των καταστάσεων θα επισημάνει προπαντός τις διαφορές ενώ μια ολική ανάλυση θα υπογραμμίσει τις ομοιότητες. Το θέμα τότε δεν είναι η διαφορά ή η ομοιότητα μα το κατάλληλο βάθος της ανάλυσης.
Αυτό το γνωστικό φαινόμενο ισχύει και στην πολιτική, στον τομέα της στρατηγικής. Τότε όμως η δημιουργία ενός δόγματος λειτουργεί αντίστροφα έτσι ώστε να εξασφαλίσει μια θετική πλειοψηφία των αναλύσεων. Αργά ή γρήγορα οι επιπτώσεις της στρατηγικής στην πολιτική είναι ορατές για όλους. Άρα το εμπιστευτικό σύστημα είναι προτιμότερο από το μυστικό το οποίο έχει εξ ορισμού ημερομηνία λήξης. Η διαχείριση της πληροφορίας γίνεται όχι μόνο εκ των προτέρων σ’ ένα κλασικό σενάριο αλλά και εκ των υστέρων. Ο έλεγχος της γενικής ερμηνείας διαμορφώνει θετικά την κοινή γνώμη χωρίς ν’ αλλάξει ουσιαστικά την αρχική στρατηγική.
Η χρήση αυτής της μεθόδου είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική σ’ ένα σκληρό διαπραγματευτικό πλαίσιο στο οποίο συμμετέχουν πολλαπλοί δυναμικοί παράγοντες διότι ακόμα κι αν δεν υπάρχουν συμμαχίες, οι αποφάσεις του καθενός είναι σύνθετα συνδεδεμένες. Αν λοιπόν υπάρχει μια αλλαγή θέσης από μια από τις πλευρές, αναγκαστικά αυτό το φαινόμενο θα επεκταθεί και στις άλλες δίχως να το εκδηλώσουν ανοιχτά, προπαντός σε μακρόχρονες διαδικασίες. Ακόμα κι αν η αλλαγή είναι εντελώς αντικειμενική, η υποκειμενική ερμηνεία επιτρέπει τη διατήρηση μιας φαινομενικής συνέχειας. Στην πραγματικότητα όμως υπάρχει όντως μια διαφορά, η ίδια διαφορά που χωρίζει το παρελθόν και το μέλλον και το ονομάζουμε παρόν.
Οι διεθνείς τωρινές καταστάσεις δημιουργούν ένα νέο και ισχυρότατο πεδίο, το οποίο πρέπει να διαχειριστούμε σωστά και σαν μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως η Ελλάδα και σαν μελλοντικά μέλη όπως η Κύπρος. Διότι η κρίση δεν είναι μόνο πολεμική ή τουλάχιστον πολεμολογική μα και πολιτική όσον αφορά στην ευρωπαϊκή μας οντότητα. Οι πρόσφατες πρωτοβουλίες της Ελλάδας ως τωρινή πρόεδρος της Ε.Ε. αποδεικνύουν την ανάγκη ανάπτυξης μιας ευρωπαϊκής δυναμικής σ’ ένα παγκόσμιο πλαίσιο. Όσο για την Κύπρο, ο στόχος της δεν είναι πια μόνο η ενταξιακή της πορεία μα ήδη η θέση μέσα σ’ ένα ευρωπαϊκό πνεύμα το οποίο δέχεται ισχυρές πιέσεις και εξετάζει όλο και πιο λεπτομερειακά τα μελλοντικά συστατικά της και τις ανάλογες τοποθεσίες τους στην πολιτική σκακιέρα.
Η αδιαλλαξία είναι και αυτή μια μορφή αλλαγής. Η αλλαγή της ευρωπαϊκής θέσης προέρχεται κι από την αδιαλλαξία της οντότητας. Ενώ πρώτα ακολουθούσε εξωτερικές γενικές γραμμές όσον αφορά στις γεωπολιτικές της θέσεις, δείχνοντας έμμεσα ότι δεν υπήρχε γεωστρατηγικό, τώρα παίρνοντας κι αυτή ενοποιημένες πρωτοβουλίες αλλάζει το περιβάλλον της και παραμένει η ίδια. Ακριβώς όπως ο χρόνος που παραμένει αδιάλλακτος διότι αλλάζει καθημερινώς έτσι και εμείς πρέπει να σκεφτούμε τη νέα μας θέση και προεδρικά και μελλοντικά στην Ευρώπη μέσα σ’ ένα μεγαλύτερο πλαίσιο που είναι η θέση της Ευρώπης στον κόσμο.
Άρα, ακόμα κι αν υπάρχει μια συνέχεια στην ευρωπαϊκή πορεία πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι στην πραγματικότητα είναι μια συνέχεια αλλαγών. Μπορεί βέβαια η πλειοψηφία να τις ερμηνεύει ως ελάχιστες ή ανύπαρκτες είναι όμως αυτές που σε συνεργασία με το χρόνο θα δημιουργήσουν την αξιολογία μας και την οντολογία μας.