Οι διαστάσεις της ένταξης της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι πολλαπλές και θα ’πρεπε η πολιτεία μας να προσεγγίσει τον κυπριακό λαό πάνω σ’ αυτό το πολύπλοκο θέμα. Διότι τώρα που ξέρουμε ότι όντως η πορεία μας καταλήγει στην οριστική μας ένταξη, σημασία έχει το μέλλον μας σ’ αυτό το νέο πλαίσιο και ειδικά οι τροποποιήσεις των τωρινών δεδομένων. Κι ένας από τους κυριότερους παράγοντες αυτής της θεσμικής, οικονομικής, πολιτικής και πολιτιστικής αλλαγής είναι η ίδια η αξιολογία της Κύπρου.
Αν και οι αξίες της Κύπρου δεν είναι εντελώς αντιφατικές μ’ εκείνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, παραμένουν διαφορετικές για οντολογικούς λόγους. Και όντως η Ευρώπη είναι εξ ορισμού μια ένωση αποτελούμενη από διαφορετικά στοιχεία. Με την κυριολεκτική έννοια των λέξεων, η Ευρώπη δεν έχει μόνο μία γλώσσα, μία πολιτική, μία οικονομία κι έναν πολιτισμό. Όμως αντιθέτως δεν είναι αρνητικό διότι είναι ένα από τα χαρακτηριστικά ενός υπερκρατικού συστήματος. Ενώ η σημερινή Κύπρος, αν και δεν είναι πια μια αποικία, σαν κρατική οντότητα ακολουθεί ένα μοναδικό σύστημα το οποίο είναι πολεμολογικά γραμμικό. Όσον αφορά στις επαφές της με το εξωτερικό και ιδιαίτερα με τα κράτη της Ευρώπης, η Κύπρος υποφέρει από τις ιστορικές επιρροές. Ακόμα και το εκπαιδευτικό σύστημα βασίζεται ουσιαστικά σ’ ένα νοητικό μονοπώλιο.
Η διαμόρφωση των αξιών της Κύπρου μέσα στο ευρωπαϊκό πλαίσιο θα αναπτύξει μία νέα δυναμική για το νησί μας. Δεν πρέπει όμως ν’ ακολουθούμε παθητικά αυτές τις αλλαγές. Τα ενεργητικά μέλη της Κύπρου που έχουν ήδη αναπτύξει πολυμορφικές σχέσεις με το εξωτερικό θα ’πρεπε να χρησιμοποιηθούν από την κυβέρνηση ως μοντέλα εμπλουτισμού. Ακόμα και η γεωστρατηγική μας θέση μπορεί να λειτουργήσει ως παραδειγματικός ελκυστής. Αλλά όπως ήδη λέχτηκε, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι μόνο ένα πολυεθνικό σύστημα. Αποτελεί από μόνη της ένα πολυμορφικό μοντέλο σε διάφορους τομείς.
Ο πλούτος της πολιτιστικής Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι τόσο μεγάλος που δεν έχει ανάγκη να τον υπερασπίσουμε. Λίγοι όμως έχουν συνειδητοποιήσει το βάθος του που λειτουργεί ως υπόβαθρο της ιστορικής ανάπτυξης. Στο νησί μας η μόνη αναλογία που υπάρχει σ’ αυτόν τον τομέα είναι η εξέλιξη των ερευνών στον παραδοσιακό χώρο. Πιο γενικά όμως, η Ευρώπη δεν αντιπροσωπεύει ένα σύστημα που αφοπλίζει τις τοπικές ιδιομορφίες. Αντιθέτως, προσπαθεί να προβάλει και να προωθήσει κάθε πολιτιστικό τοπικισμό. Συνεπώς, η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ένα πολυτοπικό σύστημα. Άρα η ένταξή μας έχει δύο όψεις: τον εμπλουτισμό της Ευρώπης και τη διαμόρφωση της Κύπρου.
Οι συνδέσεις μας με τα ευρωπαϊκά κράτη πρέπει να είναι συνδετές και πολυκλαδικές σε διάφορους τομείς από την παιδεία (ανάπτυξη διακρατικών σχέσεων) στα ερευνητικά κέντρα, από τα κοινωνικά στοιχεία (αδελφοποίηση χωριών, κέντρα εκθέσεων) στα πολεμικά (πολλαπλές επαφές σ’ ένα νέο συμμαχικό πλαίσιο) όσον αφορά στην εσωτερική ευρωπαϊκή εξέλιξη της Κύπρου. Τώρα υπάρχει και το συνοριακό πλαίσιο διότι η ένταξη της Κύπρου γίνεται στα σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πρέπει λοιπόν και σ’ αυτόν τον τομέα να λειτουργήσουμε ως ενεργητικός κρίκος στις ευρω-μεσογειακές σχέσεις. Αυτή η ουσιαστική και συμβολική θέση που αποτελούσε έναν κίνδυνο όσο ήμασταν μόνοι μας, θα γίνει ένας ισχυρός λόγος ανάπτυξης της πατρίδας μας όχι μόνο με την ευρωπαϊκή αλλά και με την ελληνική της έννοια. Κι αν η αξιολογία μας πρέπει ν’ αλλάξει δεν είναι επειδή θα ανήκουμε στην Ευρωπαϊκή Ένωση μα γιατί θα είμαστε ο ορίζοντάς της.