Ο παραδοσιακός αναγνώστης της Ιδιομορφίας (ωστόσο, μπορεί να χαρακτηρισθεί παραδοσιακό ένα άτομο του οποίου η κύρια στάση συνίσταται στο να είναι ανοιχτό σε όλες τις νέες ιδέες;) έχει τη συνήθεια, σε έναν ορισμένο βαθμό, να διαβάζει σ’ αυτό το άρθρο την ανάλυση ενός επιστημονικού βιβλίου· με μία μόνη εξαίρεση το νο 7.

Όμως, τι συμβαίνει επί του παρόντος;  Βρίσκεται βυθισμένος στην επιστημονική φαντασία! Βεβαίως, έκανε εσωτερικά, ο Isaac Asimov δεν είναι ο πρώτος που ήλθε στον τομέα αυτόν, ποιο ενδιαφέρον, εν τούτοις, θα μπορούσε να παρουσιάζει το να εντάσσεται η ανάλυση του βιβλίου του Οι Σπηλιές από ατσάλι σ’ αυτό το τεύχος;

Η απάντηση είναι πραγματικά πολύ απλή:  η επιστήμη δεν συνίσταται μόνον σε εικασίες ότι η σκέψη μετασχηματίζεται σε αποτελέσματα με τη διαμεσολάβηση αποδείξεων, ένα μεγάλο μέρος της δομής της εξαρτάται από τη φαντασία.   Μόνον τούτη η τελευταία είναι ικανή να παράγει μία αποτελεσματική μέθοδο για ένα εφευρετικό σχέδιο, που επιτρέπει την επίλυση ενός προβλήματος, του οποίου η άμεση προσέγγιση με μια κλασσική τυπικότητα θα ήταν αδύνατη.

Όμως,  η επιστημονική φαντασία είναι μια κινητήριος δύναμη της φαντασίας.  Είν’ αλήθεια πως τούτη η ζωηρή φαντασία, συχνά, φαίνεται να είναι απολύτως παραληρούσα, ωστόσο θα ήταν ένα μέγα λάθος να την μειώσουμε έτσι.  Δεν θα δώσω πάρα μόνον ένα αντι-παράδειγμα (για να μην υπεισέλθουμε σε μία προβληματική, που δεν έχει τίποτε επιστημονικό) κατά την γενικά αποδεκτή άποψη σε ό,τι αφορά στην αξία της επιστημονικής φαντασίας.

Είναι ο A. Clarke αυτός που εισήγαγε για πρώτη φορά στην ανθρώπινη σκέψη την έννοια του γεωστατικού δορυφόρου, τον οποίο ονομάζει επίσης, με όμορφο τρόπο, «φύλακα άγγελο» (διότι μόνο μερικοί λίγοι επαρκούν για να ελέγχουν ολόκληρο τον χώρο των διαδραματιζόμενων στη Γη).  Οι δορυφόροι αυτοί είναι σε τροχιά 36.000 χλμ. Έχουν την ιδιαιτερότητα να περιστρέφονται γύρω από τον άξονα της Γης με την ίδια ταχύτητα μαζί της˙ κύρια συνέπεια αυτής της ιδιότητας, για έναν γήινο παρατηρητή, είναι να τους βλέπει ακίνητους στον ουρανό.

Αφού ολοκληρώθηκε η επιφανειακή αυτή αιτιολόγηση (για τους σχολαστικούς), μπορούμε τώρα να προχωρήσουμε στην ίδια την ανάλυση.

Παρά το γεγονός ότι η αστυνομική πλοκή καλά κάνει, και είναι άξια ενδιαφέροντος στο πεδίο του μυστηρίου, επί του πρακτέου, τη θεωρώ ως απολύτως δευτερεύουσα έναντι των ιδεών του Asimov, o άνθρωπος αυτός 71 ετών σήμερα, που δικαίως θεωρείται ως πατέρας της φιλοσοφίας που ασχολείται με ρομπότ (εξάλλου είναι αυτός που επινόησε τον όρο ρομποτική) και ο οποίος άγγιξε με τα επιδέξια δάχτυλα του συγγραφέα πλήθος θεμελιωδών προβλημάτων της Ανθρωπότητας.

Οι  σπηλιές από ατσάλι είναι οι υπόγειες πόλεις του μέλλοντος.  Ήδη,  τα υφιστάμενα εμπορικά κέντρα μας δίνουν μια πολύ ρεαλιστική εικόνα αυτής της αναγωγή.

Κατά την ιστορία του συγγραφέα, η έννοια του λειτουργικού χώρου καθίσταται θεμελιώδης στη ζωή των ανθρώπων του μέλλοντος·  ένα μέλλον όχι και τόσο μακρινό, παρά το ότι ο συγγραφέας μάς προσφέρει αξιοσημείωτα παραδείγματα αυτής της νοοτροπίας, που εξωθείται ως τα έσχατα άκρα της.

H εξάρτηση των ανθρώπων από μία εξαιρετικά σύνθετη, σχεδόν πλανητική, υποδομή τούς κάνει να χάνουν καταφανώς κάθε γεύση για τη διαστημική περιπέτεια.  Έχουν απολύτως χάσει την αίσθηση των προγόνων τους, οι οποίοι δημιούργησαν τους διαστημικούς κόσμους, έχουν, επί πλέον, φτάσει στο επίπεδο να έχουν ένα κόμπλεξ κατωτερότητας έναντι αυτών των διαστημικών κατοίκων, οι οποίοι δεν είναι στην πραγματικότητα παρά οι απόγονοι των δικών τους προγόνων.

«Οι πρόγονοι αυτοί είχαν φτάσει κατ’ αρχάς σε Κόσμους Εξώτερους, εκεί είχαν άνετα εγκατασταθεί και οι απόγονοί τους είχαν τελείως απαγορεύσει κάθε μετανάστευση.  Είχαν, κατά κάποιον τρόπο, εγκλωβίσει τη Γη και τα Γήινα ξαδέρφια τους. Και ο πολιτισμός της Γης είχε περατώσει το έργο με τον εγκλωβισμό των ανθρώπων στο εσωτερικό των πόλεων από ένα ψυχολογικό τοίχος:  τον φόβο των μεγάλων ανοιχτών χώρων, που τους χώριζαν σε αγροτικές και σε ζώνες εξόρυξης,  διοικούμενες από τα ρομπότ, πάνω στον ίδιο τον πλανήτη τους:  ακόμη και γι’ αυτόν εδώ τον χώρο, διατηρούσανε φόβο!»

«Οι κοινωνιολόγοι μας έφτασαν σε πλούσια συμπεράσματα περί του καθεστώτος της γαλαξιακής κατάστασης. Από τη μία πλευρά, οι Εξώτεροι Κόσμοι, αραιοκατοικημένοι, υπερ-αυτοματοποιημένοι, ισχυροί, οι κάτοικοι των οποίων απολαμβάνουν μιας άκρας υγείας και μιας μακροζωίας εξαιρετικά προηγμένης.  Από την άλλη, εμείς, υπερπληθείς, υπανάπτυκτοι από τεχνολογική σκοπιά, πρώιμα θνήσκοντες,  στην υπηρεσία τους.  Τούτη είναι μια κατάσταση ιδιαίτερα ασταθής.»

«Με την πάροδο του χρόνου αυτή η αστάθεια θα αυξηθεί.  Το μέγιστο χρονικό διάστημα που έχουμε πριν τη σύγκρουση είναι, στην καλύτερη περίπτωση, ένας αιώνας.  Φυσικά, τούτο θα συμβεί μετά από εμάς˙ δεν θα υπάρχουμε πια˙ τα παιδιά μας, εκείνα, θα βρίσκονται στην καρδιά της υπόθεσης.  Διότι καθιστάμεθα κατ’ ανάγκη ένας κίνδυνος πολύ απτός, ώστε οι Εξώτεροι Κόσμοι να μας αφήσουν να ζούμε.»

«Μας αποβίβασαν έξω από τον Γαλαξία˙ διαχειρίζονται όλες τις επιχειρήσεις μας εξωτερικού εμπορίου κατά το δοκούν τους, μας επιβάλλουν ένα σύστημα διακυβέρνησης, αντί να μας αφήσουν στην ευχέρειά μας και, επί πλέον δεν έχουν παρά μόνο περιφρόνηση για εμάς.»

«Όλο τούτο είναι ακριβές και ένα σχήμα προκύπτει εκ τούτου.  Εξέγερση, απ’ όπου καταστολή, απ’ όπου επαν-εξέγερση.  Καινούργια καταστολή, κλ.π., και, κατά το διάστημα ενός αιώνα, η Γη δεν θα βρίσκεται πλέον ανάμεσα στους κατοικημένους κόσμους.»

«Οι διαστημάνθρωποι, των οποίων η διάρκεια ζωής έχει αυξηθεί δραματικά είναι όλο και πιο απρόθυμοι έναντι κάθε διακύβευσης, που θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τις πολύτιμες ζωές τους.»

Η «τεχνιτή» διασταύρωση μεταξύ των δύο αυτών ανθρώπινων ειδών είναι το ρομπότ.  Αυτά τα ρομπότ, ελάχιστα αποδεκτά από τους γαιοκτήμονες, οι οποίοι φοβούνται ότι θα αντικατασταθούν από  αυτές τις «ψυχρές μηχανές» στο επάγγελμά τους και χρησιμοποιούνται εν αφθονία από τους Διαστημάνθρωπους,  είναι δομημένα σύμφωνα με τους 3 νόμους της Ρομποτικής.

Πρώτος νόμος:  «Ένα ρομπότ δεν μπορεί να τραυματίσει ένα ανθρώπινο ον, ούτε και, μένοντας αδρανές, να αφήσει αυτό το ανθρώπινο ον εκτεθημένο σε κίνδυνο.»

Δεύτερος νόμος:  «Ένα ρομπότ οφείλει να υπακούει στις εντολές που δίνονται από τα ανθρώπινα όντα, εκτός και αν αυτές οι εντολές βρίσκονται σε αντίθεση με τον Πρώτο νόμο.»

Τρίτος νόμος:  «Ένα ρομπότ οφείλει να προστατεύει την ύπαρξή του στο πλαίσιο όπου η προστασία τούτη δεν βρίσκεται σε αντίθεση με τον Πρώτο νόμο ή τον Δεύτερο νόμο.»

Οι τρεις αυτοί θεμελιώδεις νόμοι τέθηκαν για πρώτη φορά από τον Ι. Asimov στα βιβλία του Τα Ρομπότ και μελετήθηκαν αναλυτικά στο Η Επέλαση των ρομπότ.

Όμως αυτά είν’ αρκετά!  Και τώρα θέση στην ανάγνωση.  Σε κάθε περίπτωση, μια τελευταία πληροφορία για τους αναγνώστες που θα μείνουν ενθουσιασμένοι από αυτά τα βιβλία.  Τα Βιβλία:  Απέναντι στο φως του ήλιου, Τα Ρομότ της Αυγής, Τα Ρομπότ και η Αυτοκρατορία (αναγνώσιμα ανεξάρτητα το ένα από το άλλο) εμβαθύνουν, το καθένα με τη σειρά του και με αυτή την καλά καθορισμένη σειρά, στο θέμα του ρόλου του Ρομπότ μέσα στον ανθρώπινο πολιτισμό.