Πολύ συχνά, μιλούμε για τη φύση της Αρμενοσύνης για να προσδιορίσουμε αυτό που φαίνεται μια αφηρημένη έννοια. Τούτη η φύση είναι φυσιολογικά συνδεδεμένη με τα ανθρώπινα δικαιώματα, λόγω της ύπαρξης της γενοκτονίας. Ωστόσο, σπανίως εμμένουμε στην έννοια της ομορφιάς της Αρμενοσύνης. Είναι μια παράλειψη από μέρους μας, ως εάν λειτουργούσε αφ’ εαυτής της ή μήπως είναι εκούσια; Στο πλαίσιο της γενοκτονίας της μνήμης, είναι προφανές πως η λήθη τούτη δεν πρέπει να θεωρείται λεπτομέρεια, μα και ως μία ένδειξη. Είναι πιο εύκολο να κατανοήσουμε την πράξη της βαρβαρότητας καθιστώντας προφανή την ομορφιά της πολιτισμού. Η κοινωνία της λήθης και της αδιαφορίας δεν έχει σχέση με αυτόν. Ιδού ένα σπουδαίο επιχείρημα προς συζήτησιν. Η ομορφιά φαίνεται υποκειμενική, μα έχει έναν καθολικό χαρακτήρα από φιλοσοφική άποψη. Τούτη η συνδεδεμένη με τον πολιτισμό ομορφιά με τίποτε δεν ταιριάζει στο ιδανικό των δημίων, καθώς σχεδιάστηκε από τον ναζισμό, τον σταλινισμό και τον κεμαλισμό. Η ομορφιά αυτή δεν είναι ένα τεχνητό ιδεώδες, μα μία αυθεντική πραγματικότητα. Γι’ αυτό αποτελεί μια φυσική αντίσταση εναντίον του συστήματος. Επί πλέον, η διαφορά της κάνει τη διαφορά, μέσα σ’ έναν κόσμο όπου τα πάντα πρέπει να είναι πανομοιότυπα, όχι λόγω της αρχής της ισονομίας, αλλά από τη βούληση της ισοπέδωσης, η οποία ουδεμία απόκλιση επιτρέπει ως προς την καθεστηκυία τάξη της κοινωνίας, που κατέχει τον έλεγχο του παρόντος. Η ομορφιά της Αρμενοσύνης δεν είναι έν’ αποκύημα της φαντασίας. Η εξέταση μερικών khatchkars αρκεί για να αντιληφθούμε τη λεπτότητα αυτής της πέτρινης δαντέλας, που κοσμεί με μοναδικό τρόπο κάθε σταυρό. Η αναθηματική τούτη σύνθεση δεν είναι μια περίσταση ακραία. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για τον πιο πολύτιμο δείκτη που διαθέτουμε στη μελέτη των αρχαίων πολιτισμών. Και δεν είναι τυχαίο που βλέπουμε τη συστηματική καταστροφή παλαιών αρμενικών κοιμητηρίων. Δεν αφορά μόνο στη βαρβαρότητα της καταστροφής ενός λαού κι ενός πολιτισμού, μα και στην ομορφιά του, η οποία είναι δώρο για την ανθρωπότητα μέσα στον χρόνο. Ένας πολιτισμός δεν είναι απλώς ένας στόχος της βαρβαρότητας εξ αιτίας ενός πρωτογενούς ρατσισμού, μα κι ενός συμπλέγματος κατωτερότητας. Στις αναφερόμενες περιπτώσεις, όπως το αποδεικνύει η ιστορία, ο στόχος της ισχύος του συστήματος, δεν ήταν μόνον ο λαός μα και η τέχνη του επίσης. Όμως αυτή η τέχνη δεν καταστράφηκε συστηματικά, όπως και στην περίπτωση των βιβλίων με τις καταδίκες στην πυρά, μα πολύ συχνά διασωσμένη για να πουληθεί ή ακόμη και κλεμμένη από άλλους, όπως στην περίπτωση των έργων των εβραϊκών καλουμένων. Τούτη δεν είναι μόνον τυπική ομοιότητα. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις, πρόκειται πράγματι για μια ομορφιά που διαταράσσει το σύστημα της βαρβαρότητας. Υπ’ αυτή την έννοια, είναι αναγκαίο να την υπογραμμίσουμε, για να κατανοήσουμε το απερίγραπτο και το απαράγραπτο.