Θα μπορούσαμε να είχαμε χάσει
πολλά στοιχεία και μάλιστα θεμελιακά
της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας
αν δεν είχε γράψει στα ποντιακά
ο Μιχαήλ Πανάρετος
τις είκοσι σελίδες
που εξηγούσαν τη γέννηση του 1204.
Γεννήθηκε το 1320 και πέθανε το 1390.
Έπρεπε όμως να περιμένουμε τον ΙΘ΄ αιώνα
για να βρεθεί στη  βιβλιοθήκη της Βενετίας.
Χωρίς αυτό
μερικά ονόματα
των Μεγάλων Κομνηνών
θα είχαν παραμείνει άγνωστα.
Αυτό κι αν είναι απόδειξη της ύπαρξης
της επαναφοράς της μνήμης.
Έτσι ακόμα κι αν μερικοί
είχαν ξεχάσει την Αυτοκρατορία
αυτή επανήλθε
μέσω του θησαυρού
του Βησσαρίωνα.