Τηλεγράφημα από την πρεσβεία στην Ελλάδα στο Υπουργείο Εξωτερικών

Αθήνα, 27 Φεβρουαρίου 1964, 5 μ.μ.

1302. 1. Νομίζω ότι έχουμε φτάσει σε ένα στάδιο που δικαιολογεί την επανεξέταση ορισμένων πτυχών της πολιτικής και της τακτικής μας που ασχολούνται με το ερώτημα της Κύπρου. Το κύριο μέλημά μας ήταν να αποτρέψουμε την ανάπτυξη μιας κατάστασης, η οποία θα εμπλέκεται σε δύο από τους συμμάχους μας, κατακρημνίζοντας έτσι την καταστροφή του ΝΑΤΟ. {…} Συνεπώς, έχουμε εργαστεί για μέτρα που θα καταστέλλουν αποτελεσματικά τη βία στο νησί και έτσι θα στερήσουν τους Τούρκους της πρόκλησης που θα μπορούσε να προκαλέσει μια νομικά δικαιολογημένη παρέμβαση από την πλευρά τους. {…}
1303. {…} Στις συνομιλίες μας, ο Πρωθυπουργός Παπανδρέου διερευνά για μια θέση των ΗΠΑ και προφανώς δεν πιστεύει ότι δεν πάρουμε θέση.
1304. Έχει ήδη αποδειχθεί έντονα και οδυνηρά ότι οι σημερινές ρυθμίσεις για την Κύπρο δεν λειτουργούν και θα πρέπει να αλλάξουν εν ευθέτω χρόνω.Στην Κύπρο, στην Ελλάδα και στον ΟΗΕ, η πίεση για την «αυτοδιάθεση» είναι όλο και πιο ισχυρή.{…}
1305. Πολύ περισσότερα θα ακουστούν μέσα και έξω από τις αίθουσες των Ηνωμένων Εθνών από τα σοβιετικά μπλοκ και τα αφρο-ασιατικά μπλοκ και μάλιστα από τους Έλληνες, σχετικά με την ανάγκη εφαρμογής της αρχής της αυτοδιάθεσης της Κύπρου. {…} Εδώ στην Ελλάδα, η τήρηση αυτής της στρατηγικής για μεγάλο χρονικό διάστημα, με τις προκύπτουσες φωνητικές αντιδράσεις στον Τύπο, μεταξύ του κοινού και των κυβερνητικών κύκλων, μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές και διαρκές ζημιές στις ελληνοαμερικανικές σχέσεις που θα έχουν επιπτώσεις πιο μακριά από το να φτάσουν μέχρι την Κύπρο.
1306. {…} Πιστεύω ότι αυτό θα ξεκαθαρίσει σημαντικά τον αέρα, θα μας βάλει σε μια λιγότερο δυσάρεστη θέση για να αντιμετωπίσουμε τον Μακάριο, τους Έλληνες και τα ουδέτερα και σοβιετικά μπλοκ – βελτιώνοντας έτσι τις πιθανότητες για τη δημιουργία μιας ειρηνευτικής δύναμης – και θα δώσουμε κάποια διαπραγματευτική ουσία στο μέλλον για συζητήσεις μεταξύ Έλληνων και Τούρκων. Ενώ, στο πρόσφατο παρελθόν, η σκληρότητα των παραβατικών Ελληνοκυπρίων προς την τουρκική μειονότητα και η απογοήτευση του Μακάριου έχουν καταστρέψει την περίπτωση να έχει η πλειοψηφία τον  έλεγχο για τις υποθέσεις του νησιού, παραμένει το γεγονός ότι η ελληνική κυπριακή πλειοψηφία του 82% έχει το δικαίωμα σε μια επικρατέστερη φωνή για να  καθορίσει ποια πρέπει να είναι η κυβέρνηση και οι πολιτικές του νησιού.
1307. {…} Μπορούμε, πιστεύω, να καταπραΰνουμε κάποιες αν όχι όλες τις ανησυχίες τους, υπογραμμίζοντας ότι η θέση μας υπέρ της τροποποίησης των συμφωνιών είναι άκαμπτη υπό την πλήρη προστασία των δικαιωμάτων της Τουρκο-Κυπριακής μειονότητας – τα οποία ωστόσο, δεν μπορούν να συμπεριλάβουν ένα βέτο στο δικαίωμα της πλειοψηφίας του 82 % να ελέγχει τις εξωτερικές υποθέσεις, την άμυνα και τους φόρους. {…}
1308. {…} Πιστεύω ότι θα αποκαταστήσει κάπως τη θέση της Δύσης στην Κύπρο και θα έκανε το νησί λιγότερο ανοιχτό στόχο για την κομμουνιστική ίντριγκα και τη διείσδυση. {…}
1309. {…}

(a) {…}

(b) Ότι εάν συνεχιστεί η τουρκική μειονότητα να επιτρέπεται να διατηρεί έναν βαθμό ελέγχου των υποθέσεων του νησιού εκτός αναλογίας με τη δύναμη των ψηφοφόρων της, θα μπορούσε να οδηγήσει  στην απογοήτευση των ουδέτερων και των αριστερών τάσεων στο νησί. (Οι Έλληνες, φυσικά, υποστηρίζουν έντονα ότι η συνέχιση της παρούσας κατάστασης οδηγεί την Κύπρο σε κομμουνιστικά όπλα.)

{…}

Labouisse

Σε πιστή μετάφραση από τα επιλεγμένα σημεία του κειμένου που είναι αναδημοσιευμένο στον σύνδεσμο: https://lygeros.org/77262-en/, συντεταγμένου στην αγγλική γλώσσα, η επαρκής γνώση της οποίας βεβαιώνεται σύμφωνα με το άρθρο 36 παρ.2 στοιχ. β) και γ) του Κώδικα Δικηγόρων.

Λάρισα, 01-08-2024
Η μεταφράσασα, βεβαιούσα και επικυρούσα δικηγόρος Ι.Τ.
Επιμέλεια Στ. Παπαχατζή