Πολλαπλή η αναφορά που θέλω να κάνω εδώ. Πρώτα από όλα μετά τον Λεόντιο τον Σοφό επιτρέπεται κάτι που είναι καινοτόμο. Είναι η ταφή μέσα στην εκκλησία. Άρα είναι καλό να το έχετε στο μυαλό σας και γι’ αυτό εδώ έχουμε ταφικό σύμπλεγμα. Αλλά θέλω να σας πω ότι ο Λεόντιος ο Σοφός είναι από τη Μακεδονική Δυναστεία, που μάλιστα αναρωτιέστε πώς θα πρέπει τη λέμε τώρα, φαντάζομαι αυτό είναι το πρόβλημά σας. Άρα τι θέλω να πω όπου και να πηγαίνεις, λόγω του Βυζαντίου και λόγω της μεγαλοπρέπειας και της μεγαλοσύνης, πράγματα για τα οποία παλεύουμε, υπάρχουν. Δηλαδή δεν είναι μόνο το θέμα της Μακεδονίας ή της Θράκης. Είναι ότι και εδώ, στον Μυστρά, θα έχουμε χάρη σε αυτή την πρωτοβουλία πράγματα που δεν θα υπήρχαν αν δεν υπήρχε αυτή η Μακεδονική Δυναστεία, τόσο απλά. Άρα Γιώργο που είσαι κοντά εκεί πέρα, για δείξε τους τάφους, τους βλέπεις; Έχουμε αυτή την τετράδα που, βλέπετε ότι δεν είναι τοποθετημένη όπως να είναι, το είδαμε και προηγουμένως. Άρα έχει καμία αναφορά που θέλεις να μας διαβάσεις ή δεν έχει απολύτως τίποτα; “Στον περιβάλλοντα χώρο του ναού των Αγίων Θεοδώρων, μέσα στον περίβολο της μονής Βροντοχίου, έχει αποκαλυφθεί μεγάλος αριθμός υπόγειων ταφών, απλής μορφής, ευτελείς πόρτες, που εντοπίστηκαν σε  ορισμένες από αυτές υποδηλώνουν ταφές μοναχών. Ταφικό χαρακτήρα έχουν και τα παρεκκλήσια του ναού, συνήθεια αρκετά διαδεδομένη στο Βυζάντιο. Σε αυτά θάβονται πλούσιοι δωρητές και εκκλησιαστικοί αξιωματούχοι”. Άρα έχουμε δύο πράματα. Το ένα είναι το μοναχικό, είναι πάντοτε ένα θέμα, αν έχουμε δικαίωμα να το κάνουμε ή όχι, άρα εδώ υπάρχει μια απόφαση και μετά βλέπετε κάτι που είναι λίγο πιο καινοτόμο, είναι και οι δωρητές. Ποιο είναι το ίχνος που έχουμε από τους δωρητές τώρα. Είναι όταν κάνετε δωρεά μια βυζαντινή εικόνα. Αυτό που λέτε, δωρεά της οικογένειας, στη μνήμη του τάδε, είναι αυτό. Πρέπει να καταλάβουμε τι σημαίνει αυτό. Σημαίνει ότι έχουμε ένα κοσμικό στοιχείο που μπαίνει μέσα στο ιερό στοιχείο κι αποκτά ιεροσύνη. Αυτό σημαίνει ότι ο λαός έχει δικαίωμα να προσφέρει κάτι το οποίο γίνεται ιερό. Είναι μεγάλη ελευθερία στην πίστη. Το κλασικό, θα λέγατε να μη μπούνε, να είναι όλοι από έξω. Από τη στιγμή λοιπόν που εδώ έχουμε ένα ταφικό σύμπλεγμα κι έχουμε και μοναχούς και δωρητές που έχουν το δικαίωμα να ταφούν μέσα στην εκκλησία, είναι μια καινοτομία που σημαίνει ότι μέσα στα θεμέλια της εκκλησίας βάζουμε ένα στοιχείο ανθρώπινο. Σας υπενθυμίζω ότι όσον αφορά τις ταφές στην προϊστορία, θάβαμε πρώτα τους νεκρούς μέσα στα σπίτια, μετά τους βγάλαμε, μετά τους πήγαμε πιο πέρα και ακόμα πιο πέρα. Άρα όταν επανέρχεται στο χώρο τον ιερό ο τάφος που είναι πολύ σημαντικός και σ’ όλη τη διάρκεια του Ελληνισμού, δηλαδή ο σεβασμός προς τους νεκρούς, το γεγονός ότι βάζεις κάποιον, ο οποίος προσέξτε τι θα πω, δεν είναι άγιος, μοναχός δωρητής, δεν είναι η ίδια ιδέα, για να μην το μπερδέψουμε, δεν αποκτά επί πλέον ιεροσύνη, αλλά έχει πρόσθετη αξία. Αλλά το γεγονός ότι μπορούμε να βάλουμε κάποιον που είναι κοσμικός, σημαίνει ότι έχουμε μια καινοτομία. Και ουσιαστικά, παρόλο που μπαίνει το κοσμικό στοιχείο, απορροφιέται από την ιεροσύνη και γίνεται και αυτό ένα  κομμάτι της εκκλησίας και όχι κάτι που είναι εκτός. Έχει τεράστια σημασία αυτό σαν ιδέα. Δηλαδή η εκκλησία είναι σημείο συσσώρευσης ιεροσύνης. Άρα ό,τι και να μπαίνει μέσα, πάλι θα είναι σε αυτό το πλαίσιο, δεν χαλάει. Τώρα θα μου πείτε, ναι αλλά άμα είναι τα δομικά υλικά, δεν είναι φυσιολογικό; Στα δομικά υλικά ναι, δηλαδή όταν βάζεις την πέτρα, αλλά είναι το ίδιο, μία πέτρα που ανήκει σε μία εκκλησία δεν είναι ακριβώς το ίδιο με μία πέτρα που ανήκει σε ένα κτίριο. Είναι το ίδιο με τους ναούς. Γιατί έχουμε και το πέρασμα πέτρα ναού, πέτρα σε εκκλησία. Άρα εδώ έχουμε μια επιρροή από μία απόφαση από τον Λεόντιο τον Σοφό που ανήκει στην Μακεδονική Δυναστεία και έχει αφήσει το στίγμα του χάρη σε αυτή την ελευθερία που έχει δώσει, να υπάρχει ταφή εσωτερική. Μακεδονική Δυναστεία, την οποία θα λέμε ακόμα Μακεδονική Δυναστεία. Ευχαριστούμε πολύ.