29092 - Από την σκοτεινή Συνθήκη Καρς στη μαύρη Συνθήκη Λωζάννης
Ν. Λυγερός
Όσοι ξεχνούν τη Συνθήκη Καρς του 1921, δεν μπορούν να καταλάβουν πόσο λανθασμένα είναι τα θεμέλια της Συνθήκης της Λωζάννης του 1923 κι επιμένουν χωρίς να ξέρουν πόσο παραβιάζει εξ αρχής τα ανθρώπινα δικαιώματα των Αρμενίων, των Ασσυρίων, των Ελλήνων και των Κούρδων. Η ίδια η δομή της Συνθήκης Καρς βασίζεται στην έννοια της αλυσίδας Markov, η οποία προβλέπει ότι το μέλλον εξαρτάται αποκλειστικά από το παρόν, δηλαδή καθόλου από το παρελθόν. Έτσι η παραβίαση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων είναι απλώς μια αρχή που επιτρέπει στη συνέχεια μια γενοκτονία με πολλαπλό τρόπο. Κι όμως δεν δίνεται έμφαση στην υψηλή στρατηγική της Σοβιετικής Ένωσης που έβλεπε την περιοχή ως ένα και μόνο τετράγωνο μιας σκακιέρας, όπου η αντιπαράθεση ήταν μεταξύ κομμουνιστικής και καπιταλιστικής προσέγγισης. Με άλλα λόγια δεν πρόκειται μόνο για μια απλή και τοπική αντιπαράθεση. Επίσης, η εξόντωση των χριστιανικών πληθυσμών δεν αποτελούσε ένα σοβαρό πρόβλημα για το άθεο σύστημα της Σοβιετικής Ένωσης. Έτσι, οι Σοβιετικοί κατάφεραν να υποσκάψουν την Συνθήκη Σεβρών που θεωρούσαν ουσιαστικά δυτική, αφού μεταξύ άλλων την είχαν υπογράψει η Αγγλία, το Βέλγιο, η Γαλλία, η Ελλάδα και η Ιταλία. Αν δεν έχουμε αυτή την διάσταση κι αν ξεχνάμε ότι είναι ο Πρόεδρος της Αμερικής που χάραξε και τα όρια της Δυτικής Αρμενίας, τότε το βλέμμα μας περί Συνθήκης Λωζάννης δεν είναι προετοιμασμένο να δει τις στρατηγικές πράξεις κι εξετάζει μόνο τις τακτικές κινήσεις. Έτσι, η ανταλλαγή πληθυσμών φαίνεται ξεκάρφωτη, ενώ άνηκε στον πυρήνα της όλης υπόθεσης εξ αρχής.