5448 - Η φιλοσοφική επανάσταση του Albert Camus
Ν. Λυγερός
Μετάφραση από τα γαλλικά: Σάνη Καπράγκου
Το να επιχειρήσει κανείς να υπερασπιστεί την ιδιότητα του φιλοσόφου του Albert Camus, σημαίνει ότι αποδέχεται πως υπάρχει μια κριτική στην οποία πρέπει να απαντήσει. Σε στρατηγικό επίπεδο, αυτό είναι ήδη ένα λάθος, δίχως να είναι απαραιτήτως μία λάθος κρίση. Να επιθυμεί κανείς να βάλει όλη την σκέψη τού Camus στο αυστηρό πλαίσιο του φιλοσόφου, δεν είναι μόνον απώλεια χρόνου μα και ανούσιο. Εν τέλει το να θεωρήσουμε ότι το συνονθύλευμα στη φιλοσοφία μπορεί να δώσει την ιδιότητα του φιλοσόφου, είναι μια πνευματική παράνοια. Το συνονθύλευμα δεν τεκμηριώνει παρά μόνον αυτό που είναι, δηλαδή, απολύτως τίποτε στο επίπεδο της έρευνας και μια αναγκαιότητα για να διδάξουμε στη δευτεροβάθμια, που αντιστοιχεί, στην περίπτωση της «φιλοσοφικής» ύλης, σε μια διδασκαλία στην τρίτη λυκείου. Αυτό είναι το άκρον άωτον του χιούμορ, καθώς για να μην κατηγορηθείς ότι είσαι ένας φιλόσοφος της τρίτης λυκείου, πρέπει ν’ αποδείξεις ότι μπορείς να διδάξεις τη φιλοσοφία σ’ αυτή την ίδια τάξη! Γιατί να μην χρησιμοποιούμε την αναλογία του ορισμού των μαθηματικών του Jean Dieudonne’, δηλαδή, όπως ένας μαθηματικός είναι κάποιος που έχει διδακτορικό στις επιστήμες, ειδικότητα μαθηματικά, και μια δημοσίευση μετά το τελευταίο. Σ’ αυτή την περίπτωση πόσοι επαγγελματίες φιλόσοφοι θα ήταν διαπιστευμένοι ως φιλόσοφοι; Δεν χρήζει απαντήσεως η ερώτηση τούτη, δεδομένου ότι δεν υπάρχει παρά μόνον για να καταδείξει τον παραλογισμό του προηγούμενου κριτηρίου. Στην πραγματικότητα, το αληθινό πρόβλημα είναι ακόμη πιο απλό και δύναται να εκφραστεί με μία άλλη ερώτηση επίσης τελείως παράλογη. Ο Σωκράτης ήταν φιλόσοφος; Γι’ αυτόν τον λόγο, η αναλογία δεν στερείται ενδιαφέροντος, διότι είναι βέβαιο ότι αυτός ο τελευταίος δεν ήταν βεβαίως διαπιστευμένος ως τέτοιος από το σύνολο των επαγγελματιών ρητόρων. Πρέπει να προτιμούμε τον Πρωταγόρα από τον Σωκράτη, όπως στην υποτιθέμενη περίπτωση με τον Jean-Paul Sartre και τον Albert Camus, όσο αφορά στην τεχνική φύση του φιλοσοφικού περιεχομένου, ή ακόμη τον Karl Marx από τον Joseph Proudhon. Εάν υπάρχει μια οντότητα που μπορεί να κρίνει και να ξεχωρίζει, δεν είναι βεβαίως οι κοινωνίες, που δεν είναι παρά μόνον φαινόμενα που παρέρχονται από τη φύση τους, μα η ανθρωπότητα η ίδια, που είναι διαχρονική από τη φύση της. Ο Μύθος του Σισύφου του Albert Camus δεν είναι φιλοσοφία της επανάστασης, μα μία φιλοσοφική επανάσταση. Δεν μονοπώλησε την φιλοσοφική τεχνική για να δημιουργήσει ένα έργο που θεωρείται οικουμενικό, μα με αφετηρία τη φιλοσοφία την ίδια εξέφρασε ένα ρεύμα σκέψης που δεν είναι μόνον επανάσταση κατά του παραλόγου, μα και μία αληθινή ανθρώπινη επανάσταση κατά των κοινωνιών της τύχης, δίχως ανάγκη, στην αναζήτηση της ευτυχίας εις βάρος της ελευθερίας. Αυτή είναι η συμβολή του Albert Camus.