Στο Αρτσάχ, υπάρχουν ίχνη αδιάψευστα. Υπάρχουν, βέβαια, και στην Αρμενία, μόνο που στο Αρτσάχ είναι πιο έντονα. Μάλλον ο χρόνος είναι υπεύθυνος γι’ αυτό, εκτός κι αν είναι η ανθρωπότητα. Πρέπει να πούμε ότι το έγκλημα δεν διαπράχτηκε σε αυτό εδώ το μέρος. Λες κι ο ήλιος των βουνών είχε περισώσει το μαύρο δάσος. Αυτή η γη δεν πλημμύρισε από το αίμα των θυμάτων του παρελθόντος.

Η παρουσία του Vishap έγινε αισθητή πολύ αργότερα, όταν αυτό ήταν αναγκαίο για να απελευθερωθεί η γη των προγόνων. Διότι η αρμενοσύνη δεν μπορούσε να αντέξει και δεύτερο έγκλημα κατά της ανθρωπότητας. Έτσι το πνεύμα του Vishap έγινε αισθητό και η ουσία του έγινε δύναμη. Αρχικά, προετοίμασε την αντίσταση. Διότι ήξερε ότι η καλύτερη άμυνα ήταν η επίθεση, αλλά επίσης ότι η καλύτερη επίθεση ήταν η αντεπίθεση.

Η επιχείρηση έπρεπε να διεξαχθεί τη νύχτα, έστω και αν οι άνθρωποι δεν ήταν έτοιμοι ακόμα. Έπρεπε να τους εκπαιδεύσει να δαμάσουν την πέτρα με γυμνά χέρια παρά το κρύο και το θάνατο. Έπρεπε να αναρριχηθούν στο ύψωμα εδώ όπου ο εχθρός το θεωρούσε αδύνατον. Έπρεπε να τον νικήσουν εδώ όπου ήταν αήττητος. Ο δράκος εκπαίδευε καθημερινά τους ανθρώπους του για να τους προετοιμάσει για την τελική έφοδο. Αυτή η μάχη δεν έπρεπε να ήταν μόνο συμβολική, αλλά και αποτελεσματική. Μετά από αυτήν, οι άνθρωποι του δράκου θα μπορούσαν να απελευθερώσουν όλα τα κατεχόμενα εδάφη.

Πριν από αυτό, έπρεπε να εξασκήσουν το πνεύμα τους, διότι αλλιώς δεν θα ήταν προφυλαγμένοι. Οι ελεύθεροι πολιορκημένοι έπρεπε να αιφνιδιάσουν τον εχθρό εκ των όπισθεν. Ο Vishap άρχισε με τη διήγηση της φρίκης του παρελθόντος και μέσω των αναμνήσεων του δράκου, οι άνθρωποι μεταμορφώθηκαν σε μαχητές της ειρήνης. Από τώρα και στο εξής, ήξεραν την έννοια της αρμενοσύνης. Ακόμα και ένας εναντίον δέκα, θα αγωνίζονταν για να ανακουφίσουν το λαό τους από το αίσχος του ζυγού της σκλαβιάς. Δεν υπήρχε πια τίποτα που να μην μπορούν ν’ αντέξουν στη συνείδησή τους. Ένιωθαν μέσα τους τη δύναμη του Vishap. Θα ήταν μαζί τους μέχρι τέλους χωρίς επιστροφή.

Είχε φθάσει η στιγμή να προχωρήσουν προς τα εμπρός. Ο χρόνος ήταν μαζί τους και η νύχτα μαύρη όπως την κατοχή. Έπρεπε να ενεργήσουν γρήγορα για να πετύχουν έναν τελειωτικό αιφνιδιασμό. Ο Vishap είχε μεταφέρει τη δύναμη της φωτιάς από την άλλη πλευρά του βουνού. Oι άνθρωποι, πλασμένοι από ατσάλι, ανέβηκαν με γυμνά χέρια στην ιστορία της πέτρας που είχε αντέξει για τόσες δεκαετίες, την παρουσία του εχθρού. Ο τελευταίος δεν ανησυχούσε για τίποτα διότι στηριζόταν στην επάρκεια των όπλων του. Αυτός που είχε σπείρει το θάνατο σ’ όλη την επικράτεια, θα τον γνώριζε τελικά και ο ίδιος. Διότι το ύψωμα δεν αποτελούσε πλέον εμπόδιο για τους ανθρώπους του Vishap. Μέσα στη νύχτα, ο τριγμός των όπλων κάλυψε τις παραλυμένες κραυγές των εχθρών. Δεν απέμεινε πια τίποτα μετά το πέρασμα της ελευθερίας. Και στη συνέχεια ήρθε η δύναμη της φωτιάς για να σφραγίσει την τύχη των κατακτητών.

Ανίκανοι να αντισταθούν, συνηθισμένοι να γονατίζουν μπροστά στο φόβο μιας πύλης που ήταν υψηλή μόνο μέσω του τρόμου που προκαλούσε, δεν κατάφεραν να κρατήσουν μια θέση απροσπέλαστη. Δίχως μεγαλοσύνη, δίχως εμβέλεια, αναγκάστηκαν να αποδεκτούν μια αδιανόητη ήττα. Τα όνειρα πήραν επιτέλους την εκδίκησή τους. Οι άνθρωποι του δράκου ήταν επιτέλους ελεύθεροι. Αυτός ήταν ο λόγος της παρουσίας του Vishap στο Αρτσάχ. Εφόσον η αποστολή εξετελέσθη, τα ίχνη του Vishap πλήθυναν διότι το πνεύμα του δράκου προστάτευε και πάλι τη γη των προγόνων.