Αυτό το Masterclass είναι αφιερωμένο σ’ αυτό που μπορούμε να πούμε, νοητικά τουλάχιστον, ότι είναι ανασκαφές του παρελθόντος, μπορεί να είναι σε διάφορους τομείς, μπορεί μερικοί από εσάς να ξαφνιαστούν μ’ αυτά που θα πούμε, αλλά αυτό που έχει σημασία είναι ότι όταν συνεχίζουμε να βλέπουμε το παρόν σαν μία βάση δεδομένων και προχωράμε προς το μέλλον, γιατί είναι το κλασσικό που έχουμε στο μυαλό μας θεωρώντας ότι όλα γίνονται τώρα, στην πραγματικότητα ακολουθούμε μια αλυσίδα Markov, δηλαδή νοητικά σημαίνει ότι το μέλλον εξαρτάται μόνο από το παρόν. Άρα είναι σαν να έχουμε σβήσει όλο το παρελθόν. Αυτό που ξέρουμε είναι ότι αυτό λειτουργεί μια χαρά στη θεωρία πιθανοτήτων, αλλά δεν προσφέρει μεγάλες δυνατότητες όταν υπάρχει ένα ιστορικό υπόβαθρο. Άρα θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι αλυσίδες Markov, ως έννοια, είναι κάτι που είναι εναντίον της έννοιας της ιστορίας. Άρα κάθε φορά που έχουμε π.χ. ένα κατοχικό καθεστώς, ένα αυταρχικό σύστημα, μπορεί να χρησιμοποιήσει μία αλυσίδα Markov λέγοντας ότι οτιδήποτε έχει γίνει στο παρελθόν εμάς δεν μας ενδιαφέρει και ξεκινάμε από τώρα. Όταν το βλέπουμε με αυτόν τον τρόπο, καταλαβαίνουμε ότι επί της ουσίας σημαίνει ότι έχουμε να κάνουμε με μία χρονοκτονία. Άρα είναι μερικοί που ασχολούνται με τις γενοκτονίες, αλλά δυσκολεύονται να δουν τη χρονοκτονία, θεωρούν ότι αυτό που έχει σημασία είναι, αν έχουν πεθάνει άνθρωποι ή όχι, αλλά δεν καταλαβαίνουν ότι είναι το πλαίσιο που είναι επικίνδυνο. Άρα εξηγώ τώρα το πλαίσιο. Άμα κάποιος σου πάρει ένα πιόνι, ένα κομμάτι στο σκάκι και το έχεις κάνει εσύ με λάθος, το έχεις υποστεί, τι μπορείς να πεις. Μπορείς να πεις ότι φταίει η κίνηση; Φταίει η προηγούμενη κίνηση; Το πρώτο πράγμα που φταίει είναι ότι κάθισες μπροστά σε μια σκακιέρα, αυτό που λέμε στη θεωρία παιγνίων, άμα δεν θέλεις να χάσεις, μην παίζεις, τόσο απλά. Εδώ ποιο είναι το θέμα. Αν κάθεσαι για να μάθεις κάτι, έχει κάποιο νόημα. Άμα κάθεσαι για να παίξεις με κάποιον που είναι πολύ πιο δυνατός από σένα και να σου μάθει κάτι κι αυτό έχει νόημα. Άμα όμως κάθεσαι θεωρώντας ότι μπορεί και να νικήσεις, χωρίς όμως να έχεις εκτιμήσει με ποιον παίζεις, τότε έχεις κάνει το πρώτο σου λάθος. Μετά τα άλλα παρασύρουν τα άλλα. Αλλά λέω απλώς ότι, άμα το κοιτάξουμε τώρα με το παρελθόν, από τη στιγμή που δεχόμαστε ότι το παρελθόν δεν επηρεάζει το μέλλον, για εμένα διαπράττουμε όχι μόνο ένα έγκλημα, αλλά ένα στρατηγικό λάθος. Το έγκλημα είναι λογικό, γιατί έχει σχέση με τους ανθρώπους, όταν όμως το κάνεις αυτό, π.χ. όπως σας είπα στο σκάκι ή στο go ή στο shogi, θέλει να πει ότι δεν δίνεις σημασία στο τι γίνεται πριν. Πρέπει λοιπόν να είμαστε πολύ προσεκτικοί. Όταν κοιτάζετε μία άσκηση, που είναι π.χ. ματ σε τόσες κινήσεις ή ακόμα και μία σπουδή ή ένα tsumego ή ένα tsumeshogi, δεν έχει σημασία, στην πραγματικότητα πρέπει να καταλάβετε όλοι σας ότι είναι μία στημένη κατάσταση που αντιπροσωπεύει μια υλοποίηση μιας αλυσίδας Markov, δηλαδή έχουμε μία κατάσταση που δεν εξαρτάται από το παρελθόν, είναι στημένη, έχουμε λοιπόν όλα τα δεδομένα και πρέπει να παίξουμε. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει αυτό το πράγμα στη ζωή, αυτό είναι το πρόβλημα. Αυτό είναι πιο πολύ για να κάνουμε εξάσκηση. Είναι πολύ δύσκολο να δείτε αυτό το πράγμα σε μια αληθινή παρτίδα. Είναι πολύ δύσκολο να το δείτε και στο σκάκι και στο go και στο shogi την ώρα που κάποιος θα κάνει μια ανάλυση να δει κάτι που μοιάζει με αυτό. Άρα σας δίνω ένα παράδειγμα. Ακόμα κι αν κάνετε ένα τοπικό tsumego που είναι όλα καλά, είναι τέλειο, αυτό άμα το βάλετε πάνω σε ένα goban και έχει μια επιρροή, μπορεί το αποτέλεσμα να μην είναι καθόλου αυτό που θέλετε. Γιατί στην πραγματικότητα δεν θα ασχολιόσαστε καν μ’ αυτό το τοπικό σημείο. Άρα το πρόβλημα ποιο είναι. Είναι όταν βλέπουμε τον Sam Lloyd που κάνει αναδρομικό σκάκι, έχει πιο πολύ ενδιαφέρον, γιατί λέει ότι για να παίξεις τις επόμενες κινήσεις, πρέπει να ξέρεις τι έχει παιχτεί πριν. Αυτό στη χρονοστρατηγική είναι αναμενόμενο. Τώρα στη στρατηγική είναι λίγο πιο δύσκολο. Επειδή είναι λίγο θεωρητικό, θα μου πείτε ότι αν δεν καταλάβουμε εμείς τα μισά απ’ αυτά που λέτε, πώς θα καταλάβει ο άλλος τα μισά; Αλλά είναι καλό άμα το σκεφτείτε, γιατί είναι η τεχνική που έχει ο Ελληνισμός. Άμα δεν ξέρεις ως Ελληνισμός πού το πας, δεν ξέρει ούτε ο εχθρός σου, άρα πάνω σε ποιο θέμα να σου κάνει κριτική; Δεν έχω δει κάποιον να λέει ότι ο Ελληνισμός έχει μια παράξενη στρατηγική πορεία. Ότι δεν έχει στρατηγική ναι, αυτό το λένε συνεχώς. Αλλά αυτό δεν καταλαβαίνουν, ότι όντως, όταν έχεις να κάνεις με ανθρώπους που δεν έχουν στρατηγική, συμφέρει να μην έχεις γιατί έτσι δεν την έχει ούτε ο άλλος. Γιατί αλλιώς θα βρεθεί κάποιος που θα την πει. Μπορείς να προδώσεις μια πληροφορία, αν η πληροφορία είναι ανύπαρκτη και προδότης να είσαι, τι να πεις; Να πεις για ποιο πράγμα; Να πεις, ξέρετε, οι Έλληνες δεν έχουν στρατηγική. Το φαντάζεστε; Θα ήταν αστείο. Η ιδέα είναι ότι εδώ προσπαθώ να σας δώσω το πλαίσιο, γιατί θα ασχοληθούμε με διάφορα παραδείγματα, θα είμαστε μέσα στο πλαίσιο του απελευθερωτή, για όσους δεν το κατάλαβαν, αλλά η ιδέα είναι πώς απελευθερώνεις τα κατεχόμενα του μυαλού σου. Ένας τρόπος που έχουμε στη ζωή την κλασσική, είναι να πούμε ότι τα πράγματα ξεκινούν τώρα. Άρα στην πραγματικότητα τα έσβησες. Εδώ τώρα το ελάττωμα το νοητικό: Ακόμα και να το κάνεις αυτό, τα κολλήματα, τις φοβίες, τη συμπεριφορά, τον δογματισμό, τον ραγιαδισμό που μπορεί να έχεις μέσα σου, ξαναβγαίνουν την ώρα που θα πάρεις την απόφαση. Ενώ λες ότι είναι ξεκάθαρα. Το αντιμετωπίζω συχνά στις ασκήσεις στο σκάκι, φαίνεται από τη συμπεριφορά του μαθητή, ότι δεν μπορεί να βρει τη λύση, γιατί για να τη βρει πρέπει να κάνει μία υπέρβαση που είναι πολύ πιο μεγάλη από την επίλυση του απλού προβλήματος και έχει σχέση με την ιστορία του. Γιατί φοβάται να εκτεθεί. Όταν φοβόμαστε να εκτεθούμε, είναι πολύ απλό, δεν κάνουμε τίποτα. Πρέπει από το να φοβάσαι να εκτεθείς, να περάσεις στην έκθεση ιδεών που βέβαια χρειάζεται και κρίση. Αλλά το πρόβλημα ποιο είναι. Ακόμα κι αν αποφασίσεις ότι έχεις να αντιμετωπίσεις ένα πρόβλημα για το οποίο δεν χρειάζεται παρελθόν για να το λύσεις, μπορεί το δικό σου το παρελθόν να σε επηρεάζει. Κι άμα θέλετε να το δείτε απλά, είναι πάρα πολύ κομψό, θα άρεσε στον Chaitin, βάζετε το ίδιο πρόβλημα σε ένα παιδάκι που δεν ξέρει σχεδόν τίποτα και σε κάποιον που έχει πολλά υπονοούμενα. Το παιδάκι θα βρει αμέσως τη λύση γιατί δεν θα μπερδευτεί καθόλου με τα υπονοούμενα κι ο άλλος που θα είναι στα υπονοούμενα, στον δογματισμό, στον ραγιαδισμό, θα πεί ότι άμα πω αυτό, θα μου πει αυτό. Ενώ δεν θα πει τίποτα. Άρα όπως έχουμε το τεστ του Turing, που έχουμε για μία τεχνητή νοημοσύνη και μία φυσική νοημοσύνη, αν μπορεί να το διαχωρίσει αυτό το πλαίσιο ο υπολογιστής, για εμένα είναι πολύ απλό. Πάρετε τώρα ένα παιδί, πάρτε έναν ενήλικα, αλλά ο εξεταστής είναι παιδί. Το φαντάζεστε; Ακόμα κι όταν ο ενήλικας δώσει τη δικαιολογία ότι δεν μπορεί να βρει τη λύση γι’ αυτούς κι αυτούς τους λόγους, ο εξεταστής, το μικρό παιδί, θα του πει, τι είν’ αυτό; Και θα του δείξει τη λύση, η οποία είναι ανεξάρτητη από αυτό. Άρα αυτό που συμφέρει είναι πιο πολύ να ενσωματώσουμε, όταν δεν μπορούμε να το κάνουμε ανάποδα, τη σκέψη μας σ’ ένα νέο σκεπτικό, το οποίο εξαρτάται από τα δεδομένα της πραγματικότητας. Όταν αποφασίζεις ότι δεν εξαρτάται από τα δεδομένα της πραγματικότητας κι αποφασίζεις εσύ πότε είναι η αρχή, τότε έχεις ένα πρόβλημα. Κι αυτό είναι δομικό. Κι άμα δεν το δέχεσαι, τότε είναι δογματικό και τελικά δεν θα τα καταφέρεις. Ενώ μπορούσες πολύ απλά, παίρνοντας όλα αυτά τα στοιχεία, να πάρεις τη σωστή απόφαση. Προσέξτε, προς το παρόν είμαι μόνο στη θεωρία αποφάσεων, δεν είμαι καν στη θεωρία παιγνίων. Ο παίκτης είναι μόνος, έχει τα δεδομένα, έχει πλήρη γνώση, το παίγνιο, ας το πούμε έτσι, είναι τέλειο και παρόλα αυτά δεν βρίσκει τη λύση. Και όταν βλέπει τη λύση, λέει, αυτό δεν το σκέφτηκα ποτέ. Όχι ήμουν κοντά, δεν το σκέφτηκα ποτέ. Αυτό σημαίνει ότι έχει αντιμετωπίσει μια αποκαλυπτική λύση.