78661 - Καταγραφή podcast #86 Περί ταντρισμού

Ν. Λυγερός

Σε αυτό το podcast θα θέλαμε να ασχοληθούμε με την έννοια του ταντρισμού. Για να είμαστε ξεκάθαροι από την αρχή, δεν έχει καμία σχέση με αυτά που το πιο πιθανό γνωρίζετε, εκτός αν είσαστε του τομέα. Η προσέγγιση της Δύσης σε σχέση μ’ αυτήν την ασιατική έννοια είναι εντελώς εκτός πλαισίου κι είναι καλό να έχουμε τα θεμέλια αυτής της έννοιας για να καταλάβουμε πώς λειτουργεί. Αυτό που μπορούμε να καταλάβουμε πρώτα απ’ όλα είναι ότι ο ταντρισμός δεν υπάρχει μόνο στον Ινδουισμό, υπάρχει βέβαια και στον Βουδισμό. Λειτουργεί ήδη ουσιαστικά σαν κείμενο, γιατί ουσιαστικά δεν είναι η λέξη που καθορίζει αυτήν την έννοια. Ο ταντρισμός είναι μια επινόηση πρόσφατη και μάλιστα της Δύσης. Αυτό που έχει σημασία είναι πιο πολύ η λέξη τάντρα.  Όταν το κοιτάζουμε με αυτήν την έννοια, μπορούμε να πούμε ότι ουσιαστικά θυμίζει την έννοια του κανόνα, την έννοια του εγχειριδίου. Όταν βλέπουμε λοιπόν τα τάντρα, πρέπει να τα δούμε ως κάτι που συνεχίζει αυτό που θα έλεγε ουσιαστικά ο Βεδισμός, δηλαδή την έννοια του πόθου, Kama, την οποία θεωρεί εκείνη την εποχή ότι είναι η αρχή της δημιουργίας. Μετά θα έχουμε τον Βραχμανισμό, ο οποίος θα εξελιχθεί ουσιαστικά σαν μία μορφή φιλοσοφική της συγκράτησης και κατά συνέπεια, όταν θα έλθει, αυτό που ονομάζουμε τώρα ταντρισμό, θα είναι ουσιαστικά μια αναθεμελίωση της έννοιας Kama και θα τη δει ουσιαστικά μέσα από το πεδίο δράσης της απελευθέρωσης, δηλαδή της moksha.  Όταν το βλέπουμε με αυτόν τον τρόπο, καταλαβαίνουμε λοιπόν τι γίνεται. Έχουμε μία φάση που ασχολείται με την έννοια της απελευθέρωσης, μέσω της πνευματικότητας, έχει βέβαια και μια πρακτική, έχει και θα μπορούσαμε να πούμε ασκήσεις του τύπου yoga. Αλλά στην πραγματικότητα πρέπει να καταλάβουμε ότι ο ταντρισμός ουσιαστικά προσπαθεί να επιτρέψει στον άνθρωπο να απελευθερωθεί, χωρίς όμως να εγκαταλείψει τον κόσμο και ουσιαστικά να λύσει ένα παράδοξο, της παρουσίας του και της θεότητας. Άρα λειτουργεί πάνω σε δύο πόλους, έναν αρσενικό κι έναν θηλυκό. Ο αρσενικός θεωρείται ότι είναι συνειδητός, αλλά δεν είναι ενεργός, ενώ ο θηλυκός πόλος θεωρείται ότι είναι ενεργός κι ότι δημιουργεί ενέργεια. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι αυτή η ενέργεια είναι Shakti και μπορούμε να πούμε ότι  το ανάλογο, το αρσενικό, σχετίζεται πιο πολύ με τον Shiva. Η ιδέα είναι ότι λειτουργούν συμπληρωματικά αυτοί εδώ οι πόλοι, για να δημιουργήσουν μία έννοια, η οποία απελευθερώνει τον άνθρωπο μέσα από συμβουλές, οι οποίες επικρατούν και στον  Ινδουισμό και στον Βουδισμό. Αυτές οι συμβουλές δίνονται συνήθως από έναν γκουρού, είναι το κλασικό που υπάρχει και στις δύο περιπτώσεις και μετά αυτές εφαρμόζονται, όπως έχουμε την έννοια της μύησης. Σε αυτό το πλαίσιο υπάρχει βέβαια μια εξήγηση και μια ερμηνευτική σε διάφορα επίπεδα και μπορούμε να πούμε ότι όσο πιο ψηλά είναι σε αυτό το επίπεδο αυτή η Διδασκαλία, τόσο πιο δύσκολη είναι στην κατανόησή της. Άρα στην πραγματικότητα ενώ έχουμε και εδώ sutra η οποία είναι δύσκολη στην κατανόηση, γιατί δεν είναι φτιαγμένη για κάποιον που δεν έχει μυηθεί, είχαμε μια παρερμηνεία, ειδικά από την πλευρά της Δύσης για το τι σημαίνει ακριβώς αυτός ο ταντρισμός. Όταν το κοιτάζουμε στην πραγματικότητα σε πιο μεγάλο βάθος, όταν κοιτάζουμε π.χ. τα τάντρα που αφορούν τη δράση, τα τάντρα που αφορούν το yoga, τα τάντρα που έχουν μία συσχέτιση με τις παραδόσεις του τύπου Sharma, τότε καταλαβαίνουμε ότι μπορούμε να μιλήσουμε και για τη σοφία, μπορούμε να μιλήσουμε για μια ένωση η οποία είναι ανώτερη, όπως το βλέπουμε στα Upaya τάντρα. Αλλά αυτό που έχει σημασία είναι να καταλάβουμε το εξής: πρώτον τα κείμενα είναι πάνω από 500 τάντρα, άμα το σκεφτούμε ότι αυτά συμπληρώνονται με περισσότερο από 2.000 σημειώσεις, καταλαβαίνουμε ότι έχουμε ένα corpus που είναι πολύ σημαντικό και δεν είναι με έναν τρόπο απλοϊκό που μπορούμε να το μελετήσουμε. Άρα άμα κοιτάξουμε πόσο αυτό έχει επηρεάσει τον κόσμο καταλαβαίνουμε ότι δεν είναι κάτι που έμεινε μόνο στο πλαίσιο του Θιβέτ ή ακόμα και της Ιαπωνίας, γιατί στη συνέχεια, όπως είπαμε, έχουμε ολόκληρο τον Ινδουισμό που έχει επηρεαστεί και βέβαια και τον Βουδισμό. Όταν λοιπόν το βλέπουμε με αυτόν τον τρόπο καταλαβαίνουμε ότι είναι ένα θεμελιακό στοιχείο που βλέπει τον κόσμο διαφορετικά και αυτό που έχει σημασία είναι ότι για εμάς αποτελεί μια επιπρόσθετη αξία πάνω στον τρόπο που έχουμε να φιλοσοφήσουμε τον κόσμο. Δεν είναι ανάγκη να μπούμε απαραίτητα σε ένα πλαίσιο θρησκευτικό, αυτό που έχει σημασία είναι πώς κείμενα που σχετίζονται και θεωρούν ότι είναι η συνέχεια Veda με τάντρα, πώς αυτό μπορεί να είναι κάτι το θεμελιακό. Όταν το κοιτάζουμε με αυτόν τον τρόπο, καταλαβαίνουμε ότι ο πυρήνας για τον οποίον μιλάμε, που έχει σχέση, όπως είπαμε, με τον πόθο – Kama, έχει ενδιαφέρον, γιατί είναι ένας τρόπος ουσιαστικά απελευθέρωσης και προσέγγισης νέων εννοιών, οι οποίες χρειάζεται μεγάλη ενέργεια για να μπορούν να γίνουν κατανοητές και με αυτόν τον τρόπο καταλαβαίνουμε ότι υπάρχει ένα εργαλείο το οποίο τό επιτρέπει και όταν αυτό το εργαλείο έχει φτάσει σε ένα επίπεδο που αποτελεί μία υπέρβαση, τότε υπάρχει αυτή η απελευθέρωση. Άρα με αυτόν τον τρόπο πρέπει να δούμε τον ταντρισμό που σίγουρα είναι κάπως διαφορετικός από ό,τι τουλάχιστον ακούμε, χωρίς να έχουμε κοιτάξει πιο προσεκτικά τι λένε τα ίδια τα κείμενα, γιατί όπως πάντα αυτό που έχει σημασία είναι η πηγή, η πηγή και η πηγή. Όλα τα άλλα είναι απλώς παρατηρήσεις που μπορεί να είναι ακόμα και μη σχετικές με τον τομέα και ουσιαστικά να δημιουργούν παρερμηνείες, οι οποίες δεν βοηθούν στην κατανόηση αυτής της προσέγγισης, η οποία επηρέασε τόσο βαθιά ουσιαστικά και τον Βουδισμό και τον Ινδουισμό, πράγμα το οποίο, όταν το βλέπουμε στην κλίμακα την παγκόσμια δεν είναι και λίγο σαν παρέμβαση πάνω στην ιστορία του κόσμου.